خلاصة:
جامعه شناسی ادبیات به عنوان یکی از شاخه های جامعـه شناسـی هنـر، سـاخت و کارکرد اجتماعی ادبیات را بررسی نموده و در تحلیل آثار ادبـی بیشـتر بـه عوامـل بیرونی آن توجه دارد. از این منظر، ادبیات هر ملت می تواند تصاویری فرضی را از واقعیت های موجود ارائه داده و نکته های کلی تاریخ اجتماع را بـه عنـوان سـندی اجتماعی در اختیار پژوهشگران این عرصه قرار دهد. در پژوهش حاضـر بـا روش توصیفی ـ تحلیلی و آماری به بررسی اشعار سیاسی سپیده کاشانی و نازک الملائکه ، دو تن از شاعران نوگرای پارسی و عربی پرداخته شده است . حاصل ایـن نوشـتار ضمن این که نشان از بازتاب مضامین سیاسـی مشـابه همچـون جنـگ ، حـوادث سیاسی داخلی ، مسائل سیاسی دیگر کشورها، شخصیت های مهم سیاسـی ، زنـان و مبارزه و ... در اشعار هر دو شاعر دارد، گویای تفاوت هایی است که به دلیل شرایط خاص محیطی هر یک از آنان ایجاد گردیده است . بی شک تاثیرپذیری هر دو شاعر از بسترهای سیاسی و اجتماعی عصر خویش علاوه بر آن که بر حضور فعال زنان شاعر در عرصه های اجتماعی و ادبی اشاره دارد، می تواند تایید روشنی بـر نظریـة اجتماعی ادبیات نیز به شمار آید.
ملخص الجهاز:
"بررسی سنجشی مضامین سیاسی اشعار سپیده کاشانی و نازک الملائکه معصومه نعمتی قزوینی 1 طاهره ایشانی ** چکیده جامعه شناسی ادبیات به عنوان یکی از شاخه های جامعـه شناسـی هنـر، سـاخت و کارکرد اجتماعی ادبیات را بررسی نموده و در تحلیل آثار ادبـی بیشـتر بـه عوامـل بیرونی آن توجه دارد.
بر این اساس پژوهش حاضر بر آن است تا از رهگذر نظریـة اجتمـاعی ادبیـات ، اشعار سیاسی دو شاعر معاصر پارسی و عربی (سپیده کاشانی و نازک الملائکه ) را که در موارد زیر مشترک اند، مورد بحث و بررسی قرار داده و وجوه تشابه و تمایز آن را تبیین نماید: ـ هر دو شاعر نمایندة طبقة زنان جامعة خویش اند.
جنگ و عوامل مربوط به آن ازآنجایی که سپیده کاشانی شاعر جنگ بوده ، در زمان جنگ می زیسته و خود نیز از نزدیک ، جبهه های جنگ را دیده است ، مضمون جنگ و عوامل مربـوط بـه آن از جملـه اشـاره بـه مجروحان ، مفقودالاثرهـا، اسـیران ، جانبـازان ، شـهیدان ، جبهـه ، جنـگ ، ابـزارآلات جنگـی ، رزمندگان ، امید به پیروزی در جنگ و دیگر مصادیق مرتبط در میان اشعار او به وفور دیـده می شود.
تحلیل و مقایسه بر اساس بررسی های صورت گرفته در دیوان سپیده کاشانی و نازک الملائکـه ـ کـه هـر دو از شاعران سیاسی در ایران و عراق محسوب مـی شـوند ـ بسـامد مضـامین سیاسـی مطرح شده در شعر آنان اندازه گیری و در جدول ٥-١ نشان داده شده است ."