خلاصة:
تردیدی وجود ندارد جامعه بین المللی در راه رسیدن به قانونمندی و عدالت محتاج قواعدی است که خارج از چارچوب تعهدات دو یا چندجانبه نسبت به تمامی اعضای جامعه بین المللی قابلیت اجرا و استناد داشته باشد. این قابلیت اجرا مستلزم این است که نسبت به نقض تعهدات این چنینی حقوق مسئولیت بین المللی لحاظ شود. طرح کمیسیون حقوق بین الملل درخصوص مسئولیت بین المللی دولت ها برای اعمال متخلفانه بین المللی گرچه هنوز به هیات یک معاهده بین المللی در نیامده است، کامل ترین سندی است که تاکنون به مسئولیت بین المللی درخصوص تعهدات در مقابل جامعه بین المللی ـ در کنار مسئولیت بین المللی نسبت به سایرتعهدات ـ پرداخته است. در این نوشتار جایگاه تعهدات در مقابل جامعه بین المللی در حقوق مسئولیت بین المللی دولت مورد مطالعه قرار می گیرد.
ملخص الجهاز:
اگرچه در این قضیه هیچ گونه تعهدی با عنوان تعهدات عام الشمول مطرح نبود، اظهارات دیوان آشکارا حاکی از آن است که در چارچوب مسئولیت بین المللی، برخی تعهدات در قبال کل جامعه بین المللی وجود دارد و به دلیل اهمیت حقوق ذیربط ، تمامی دولت ها در حمایت از آن ها دارای منفعت حقوقی هستند (ابراهیم گل ، ١٣٨٩: ٢٣٩).
بر این اساس ، ابتدا آثار حقوقی فعل متخلفانه بین المللی که درخصوص همه تعهدات بین المللی با هر ماهیتی اجرا می شود به اختصار بیان میشود تا پس از روشن شدن قواعد و آثار عامی که بر نقض تعهدات عام الشمول حاکم است ، در قسمت بعد قواعد و آثار خاص حاکم بر نقض جدی قواعد آمره مورد مطالعه قرار گیرد: قواعد عمومی مسئولیت بین المللی در ارتباط با نقض تعهدات عام الشمول دولتی که از تعهد خویش که در برابر کل جامعه بین المللی ملزم به آن است تخلف مینماید، ابتدا متعهد به تعهدات ثانویه ای است که در بند ١ ماده ٣٣ طرح کمیسیون حقوق بین الملل ،١ بدان ها تصریح شده است .
در عین حال کمیسیون حقوق بین الملل از کاربرد واژه "تعهدات عام الشمول " اجتناب کرده است و باعث شده که گاهی تعهدات در قبال جامعه بین المللی در کل برای برخی که به مفهوم این اصطلاح واقف نیستند، با تعهدات تمامی اعضای یک معاهده چندجانبه مشتبه شود (٨٩٧ :٢٠١١ ,Bird) و نیز بند ٢ ماده ٤٨ دولت های مشمول مفاد بند ١ را مجاز میداند از دولت خاطی مواردی از مسئولیت را درخواست نمایند که عبارتند از: الف ) توقف فعل متخلفانه بین المللی و دادن اطمینان و تضمین به عدم تکرار تخلف طبق ماده ٣٠، ب ) اجرای تعهد به جبران خسارت ، به نفع دولت زیان دیده یا ذینفع های تعهد نقض شده طبق مواد پیشین .