خلاصة:
در حال حاضر، یکی از چالشهای اساسی دولتها بهویژه در کشورهای درحالتوسعه، سازماندهی ساختار فضایی ملی مطلوب در جریان شهرنشینی درحال دگرگون است. چنین ساختاری امکان تقسیم کارکرد اقتصادی، اجتماعی متعادلی را در سلسلهمراتب شهری و منطقهای فراهم میکند.در اغلب استانها و نواحی ایران نیز سلسلهمراتب شهری کاملاً بههمریخته و بیقاعده شکل گرفته است که موجب مشکلات متعددی شده است. در این تحقیق، بررسی و تجزیه و تحلیل سلسلهمراتب شهری استان لرستان از سال 1365 تا 1390 صورت گرفته است. روش اصلی تحقیق توصیفی- تحلیلی و از نظر نوع تحقیق کاربردی- توسعهای است. آمار و اطلاعات مورد نیاز به روش اسنادی- کتابخانهای گردآوری شده است. هدف این تحقیق ارزیابی تحولات سلسلهمراتب شهری استان لرستان از سال 1365 تا 1390 است. در راستای تجزیه و تحلیل اطلاعات از مدل آنتروپی، قانون رتبه- اندازة شهر، مدل حد اختلاف طبقهای و نزدیکترین همسایگی استفاده شده است. نتایج و یافتههای این تحقیق نشان میدهد شبکة شهری استان لرستان در سالهای 1365 و 1375 از لحاظ توزیع فضایی شهرها تقریباً حالت متعادلی داشته است، ولی در سالهای 1385 و 1390 این حالت تعادل بههم خورده است و توزیع فضایی شهرها نامتعادل شده است که از دلایل عمدة آن میتوان به پیدایش شهرهای بسیار کوچک (روستا- شهرها) اشاره کرد. همچنین از لحاظ توزیع جمعیتی شهرها براساس مدل حد اختلاف طبقهای ناهماهنگی و گسیختگی آماری فاحشی در دورههای مورد بررسی در شهرهای استان وجود دارد.
ملخص الجهاز:
رتبه - اندازه شهرهای استان لرستان در سال ١٣٩٠ نام شهر n جمعیت سال ١٣٩٠ P1 /Ph Log P1 /Ph Log h q خرم آباد ١ ٣٤٨٢١٦ 1/000 0/000 0/000 - بروجرد ٢ ٢٤٠٦٥٤ 1/446 0/160 0/301 0/531 دورود ٣ ٩٩٤٩٩ 3/499 0/544 0/477 1/140 کوهدشت ٤ ٩٢٩٢٧ 3/747 0/573 0/602 0/951 الیگودرز ٥ ٨٧٩٦٧ 3/958 0/597 0/698 0/855 نورآباد ٦ ٦١١٤٢ 5/695 0/755 0/778 0/970 ازنا ٧ ٤٠١٤٥ 8/673 0/938 0/845 1/110 الشتر ٨ ٣٠٢٥٧ 11/508 1/061 0/903 1/174 پلدختر ٩ ٢٥٠٩٢ 13/877 1/142 0/954 1/197 کونانی ١٠ ٨٢٤٢ 42/248 1/625 1/00 1/625 معمولان ١١ ٧٥٠٢ 46/416 1/667 1/041 1/600 چغابل ١٢ ٥١٧٦ 67/275 1/827 1/079 1/694 اشترینان ١٣ ٥٠٨٣ 68/506 1/835 1/113 1/648 گراب ١٤ ٣٢٠٠ 108/817 2/036 1/146 1/776 فیروزآباد ١٥ ٢٨٧٦ 121/076 2/082 1/176 1/771 زاغه ١٦ ٢٦٨٥ 129/689 2/112 1/204 1/570 سپید دشت ١٧ ٢٥٤٥ 136/823 2/136 1/230 1/556 درب گنبد ١٨ ٢١٩١ 158/930 2/201 1/255 1/576 ویسیان ١٩ ١٩٨٨ 175/158 2/243 1/278 1/581 مومن آباد ٢٠ ١٥٦١ 223/072 2/348 1/301 1/634 شول آباد ٢١ ١٥٥٣ 224/221 2/350 1/322 1/609 سراب دوره ٢٢ ١٥١٥ 229/845 2/361 1/342 1/593 چالانچولان ٢٣ ١٤٧٨ 235/599 2/372 1/361 1/579 چغلوندی ٢٤ ١٤٠٩ 247/136 2/392 1/380 1/573 هفت چشمه ٢٥ ١٠٤٨ 247/312 2/393 1/397 1/645 1/295 - شیب سال ١٣٩٠= ١/٢٩٥ براساس نتایج رابطۀ ١و ٢ (محاسبۀ مقدار q) مقدار شیب q به دست آمده برای سال های مورد مطالعه به شرح زیر است : 1375q:0/930 1365q:0/752 1390q:1/295 1385 q:1/55 یعنی به دلیل اینکه در سال ١٣٦٥ و ١٣٧٥ مقدار q به سمت ١- متمایل است تا حدودی در این سال ها تعادل در نظام و شبکۀ شهری برقرار بوده است و نشان دهندة حرکت نظام سکونتگاهی استان به سوی عدم تمرکز است .