خلاصة:
تدبیر هستی در مقام تکوین و تشریع به صورت مستقل، ویژه خداوند بزرگ است. با وجود این، قرآن کریم به صراحت از حضور و نقش آفرینی موجوداتی به نام ملائکه در بسیاری از شئون تدبیری جهان سخن گفته است. ملائکه چگونه موجوداتی هستند و نقش آنان در تدبیر امور انسان که بخش مهمی از هستی به شمار می آید، چگونه است؟ این پژوهش با تکیه بر آرای تفسیری علامه طباطبایی تصویر روشنی از چیستی ملائکه و چگونگی نقش آفرینی آنان در تدبیر امور انسان از نگاه قرآن ارائه می نماید. ملائکه گروهی از مخلوقات خداوند و مجرد از ماده و مکلف به تکالیف تکوینی الهی هستند و در جهان ماده تمثل می یابند؛ درحالی که دارای مراتب وجودی مختلفی هستند. نقش های اصلی این موجودات نامرئی در امور انسان عبارتند از: 1. واسطه بین خداوند و جهان مشهود؛ 2. استغفار برای اهل زمین؛ 3. ثبت اعمال انسان؛ 4. حفاظت از انسان؛ 5. یاری مومنان در موقعیت های خاص.
ملخص الجهاز:
"برای نیل به این منظور نیز لازم است ابتدا تصویر روشنی از حقیقت ملائکه ارائه گردد و سپس چگونگی نقشآفرینی آنان در تدبیر امور انسان از نگاه قرآن کریم تحلیل شود.
دلیل وی این است که اولا: جمله «ویݬݔݡسݧتݡغفرݦون لمݧنݨ ڡݨݐݭی الارݧض» در خلال سیاقی واقع شده که درصدد بیان صفت وحی است: «تکاٰد الݠسمٰواٰت یݦٮݦݩݑڡݦݐݩطݩرݦن منݨ فوٯݧݑهن»؛ ثانیا: معنا ندارد که ملائکه برای همه اهل زمین طلب مغفرت کنند؛ چرا که در آیه 7 سوره غافر از ملائکه حکایت کرده است که برای مؤمنان استغفار میکنند.
(طباطبایی، 1417: 18 / 11) بنابراین در نگاه علامه طباطبایی، منظور از استغفار ملائکه برای اهل زمین این است که آنها از خداوند درخواست میکنند برای اهل زمین دینی را تشریع نماید تا آنها با تمسک به آن دین بتوانند طریق بندگی را که سبب آمرزش است، طی کنند و سپس به وسیله همین دین آمرزیده شوند.
(غافر / 7) این آیه بر استغفار همیشگی ملائکه برای مؤمنان دلالت دارد؛ اما به طور صریح بیان میدارد که این استغفار از طریق تمام ملائکه صورت نمیگیرد؛ بلکه فقط آن دسته از ملائکه که حامل عرش هستند و ملائکهای که در اطراف عرش طواف میکنند، برای مؤمنان طلب استغفار مینمایند و استغفار آنان این گونه است که ابتدا، خدا را با دو صفت سعه رحمت و علم یاد میکنند، سپس از او میخواهند کسانی را که توبه کردهاند و از راه وی پیروی نمودهاند، بیامرزد و آنها را از عذاب جهنم حفظ فرماید که این همان غرض و غایت نهایی مغفرت است."