خلاصة:
اﻳﻦ ﻣﻘﺎﻟﻪ ﻋﻤﺪﺗﺎ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪای در راﺳﺘﺎی ﺳﺎﺧﺖواژه زاﻳﺸﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ در آن ﺿﻤﻦ ﻣﻌﺮﻓﻲ ﻧﻈﺮﻳﺎت ﺳﺎﺧﺖواژی دو ﺗﻦ از ﭘﻴﺸﮕﺎﻣﺎن اﻳﻦ ﻣﻜﺘﺐ، ﻳﻌﻨﻲ ﻫﻠﻪ و اروﻧﺎف ﺑﻪ ﺗﺤﻠﻴﻞ دﺳﺘﮕﺎه واژﮔﺎن زﺑﺎن ﻓﺎرﺳﻲ در ﭼﺎرﭼﻮب ﻧﻈﺮﻳﺎت ﻓﻮق ﻣﻲﭘﺮدازد. ﺑﺮای اﻧﺠﺎم اﻳﻦ ﺗﺤﻘﻴﻖ، ﻫﺰار واژه از ﮔﻮﻧﻪﻫﺎی ﮔﻔﺘﺎری و ﻧﻮﺷﺘﺎری زﺑﺎن ﻓﺎرﺳﻲ از ﻣﻨﺎﺑﻊ ﮔﻮﻧﺎﮔﻮﻧﻲ ﺟﻤﻊآوری و در ﭼﺎرﭼﻮب ﻧﻈﺮﻳﻪﻫﺎی دو ﻧﻈﺮﻳﻪﭘﺮداز ﻓﻮق ﺑﺮرﺳﻲ ﺷﺪﻧﺪ. در اﺳﺘﺪﻻلﻫﺎی اﻳﻦ ﺗﺤﻘﻴﻖ از ﺣﻀﻮر ﺑﻦﻫﺎی ﻓﻌﻠﻲ در اﺷﺘﻘﺎق، ﺷﻴﻮه اﺷﺘﻘﺎق اﺻﻮات و زاﻳﺎﻳﻲ اﻓﺮاﻃﻲ ﺑﺮﺧﻲ از وﻧﺪﻫﺎ اﺳﺘﻔﺎده ﺷﺪه اﺳﺖ. ﻣﻘﺎﻟﻪ ﺣﺎﺿﺮ ﺑﺎ اراﺋﻪ ﻣﻮاردی از زﺑﺎن ﻓﺎرﺳﻲ در رد ﻧﻈﺮﻳﻪ ﺗﻜﻮاژ ﺑﻨﻴﺎد ﻫﻠﻪ ﻧﺘﻴﺠﻪ ﻣﻲﮔﻴﺮد، اﮔﺮﭼﻪ ﻧﻈﺮﻳﻪ واژه ﺑﻨﻴﺎد اروﻧﺎف ﻧﻈﺮﻳﻪای ﺻﺎﺋﺐﺗﺮ اﺳﺖ؛ اﻣﺎ از ﻧﻈﺮ وﻳﮋﮔﻲﻫﺎی ﻗﻮاﻋﺪ واژهﺳﺎزی از دﻳﺪ اروﻧﺎف، ﻣﻄﺎﺑﻘﺖ ﻛﺎﻣﻞ ﺑﺎ دﺳﺘﮕﺎه واژﮔﺎن ﻓﺎرﺳﻲ را ﻧﺸﺎن ﻧﻤﻲدﻫﺪ.
ملخص الجهاز:
ب) اين بخش با مثال هاي زير مشخص مي شود: - مشخص نمودن طبقه تکواژ پايه در ترکيب ، مانند: [هنر] اسم + [مند] پسوند هنرمند - مشخص کردن مقوله نحوي برونداد يک قاعده واژه سازي ، مانند: [هنر] اسم + [مند] پسوند [هنرمند] صفت - مشخص کردن مرز تکواژها در ترکيب ، مانند: [کن + ش] اسم - افزودن اطلاعات خاص معنايي که در زماني کاربرد دارد که ويژگي هاي معنايي برونداد ترکيب با ويژگي هاي معنايي پايه ترکيب يکسان نباشد؛ به عنوان مثال مي توان به پسوند hood انگليسي اشاره کرد که ضمن حفظ مقوله نحوي پايه ، خصيصه معنايي واژه را از ذات به معنا تغيير مي دهد: [راننده ]- معنا + ي [رانندگي ] + معنا، اسم ؛ 142 [گوينده ]+ ي [گويندگي ] + معنا، اسم هله در الگوي خود تمايزي بين ساخت واژه تصريفي و اشتقاقي قائل نمي شود.
در الگوي هله ، قواعد واژه سازي برخلاف قواعد آوايي قدرت بيشتري دارند و در خلال اشتقاق مي توانند به دو بخش قاموس و واج شناسي رجوع کنند؛ به عبارت ديگر برگشت ٥ بين قواعد و قاموس وجود دارد که امکان دسترسي قواعد را به واژه ها ممکن مي سازد؛ يعني برخلاف نظريه معيار ويژگي مهم طرح هله اين است که يک صورت زباني مي تواند پس از اعمال قواعد واجي برگردد و تحت فرآيند ساخت واژي که اکنون شرايط ساختاري آن را داراست قرار بگيرد.
قاموس و درج واژگاني همان طور که قبلا گفته شد شکل هاي مختلف تصريفي يک واژه همه در قاموس انباشته مي شود؛ اما مشکل اينجاست که شکل صرفي مناسب يک واژه به واسطه 1-split-morphology thesis 2-Item & Arrangement 3-loop ساختار نحوي جمله مشخص مي شود و نمي توان پيشاپيش آن را حدس زد؛ به عنوان مثال در جمله اي مانند: ٩) همه بچه ها خوابيده اند اضافه شدن پسوند ها و صورت تصريفي فعل از ساخت نحوي جمله ناشي است .