خلاصة:
انجمن خیریه ایرانیان در تفلیس یکی از نخستین انجمنهای ایرانی مدرن و دموکراتیک در تاریخ معاصر بود که توانست با سرمایة اجتماعی نسبتا گستردهاش به تاسیس مدرسه، کمک به نیازمندان و بسیاری از امور خیریة دیگر بپردازد. پژوهش حاضر درصدد است به توصیف و تبیین رابطة انجمن خیریة ایرانیان در تفلیس و سرمایة اجتماعی از سالهای 1900ـ1930م. بپردازد. سرمایة اجتماعی دارای مولفههای متعددی است که البته تکیه این پژوهش بر مولفه شبکة اجتماعی است. این تحقیق با تکیه بر حوزه نظری شبکه اجتماعی، به تبیین نظری موضوع پرداخته است و به خصوصیات شبکه اجتماعی با ویژگیهای سهگانة ساختی، تعاملی و نیز کارکردی شبکه در انجمن خیریة مذکور توجه نموده است. پژوهش درصدد است به این سوالات اساسی پاسخ دهد که انجمن خیریة ایرانیان در تفلیس چگونه زمینه را برای شکلگیری سرمایة اجتماعی فراهم کرد؟ آیا انجمن نقشی در ایجاد همبستگی، تعامل، تسهیل روابط اجتماعی و مشارکت اجتماعی و بهطورکلی سرمایة اجتماعی ایرانیان مهاجر ایفا نمود؟ روش پژوهش در این تحقیق از نوع توصیفی ـ تحلیلی و در حوزه مطالعات کتابخانهای است. یافتهها حاکی از آن است که مولفه شبکه اجتماعی تاثیر مثبت و مهمی بر شکلیابی و نیز استمرار فعالیت انجمن خیریة مذکور داشت.
ملخص الجهاز:
پراکنـدگی ایـن مهـاجران و مسائلی چون کمک به نیازمندان مهاجر و ایجاد مدرسه ای بـرای آمـوزش فرزنـدان آن هـا و حمایت از کارگران بیسواد ایرانی در مقابل کارفرمایان تفلیسی از عواملی بود که جمعـی از ایرانیان مقیم تفلیس به تأسیس انجمن خیریه ای برای ایرانیـان آن شـهر در سـال ١٣٢٣ ه .
ادبیات و پیشینه پژوهش در خصوص پیشینۀ پژوهش انجمن خیریۀ ایرانیان در تفلیس و سـرمایۀ اجتمـاعی بایسـتی بـه دو مبحث به طور جداگانه اشاره نمود: نخست پیشینه پژوهش درباره انجمن است که به غیر از کتاب «ایرانیان مهاجر در قفقاز: اقدامات فرهنگی آنـان » اثـر نظـام علـی دهنـوی ، یکـی از نویسندگان این سطور، پژوهشی صورت نگرفته است .
در دست نیست که با تکیه بر آن بتوان تصویری دقیق تر از تعداد جلسات ، اندازه شبکه یا تعـداد اعضای انجمن و نیز ترکیب آن ها در ابعاد مختلف را نشـان داد، امـا گزارشـی کامـل تحـت عنوان «حساب دخل و خرج های انجمن خیریۀ ایرانیان در تفلیس و مدرسه اتفاق » مربوط بـه سال ١٩١٠ م .
ایـن افـراد در ایـن سـال مبـالغی بـرای مخــارج دانـش آمـوزان نیازمنـد مدرسـه اتفـاق بـه صـندوق انجمـن کمـک کردنـد (اسـناد وزارت امورخارجه ، سال ١٣٢٨ق ، کارتن ١٢، پرونده ٣؛ مظهر، شماره ١٣، ٢٧ ذیقعـده ١٣٢٨: ١١)؛ اما در باب تعداد اعضای مسلمان غیرایرانی تبعه گرجسـتان در انجمـن و میـزان همکـاری و مساعدت آنان به انجمن اسنادی به دست نیامد.