خلاصة:
پدیده ها و دستاوردهای علوم زیستی و پزشکی که موضوع آنها انسان است، همواره با سوالات اخلاقی بسیاری همراه بودهاند. پاسخگویی به اینگونه سوالات اخلاقی نیز مستلزم بهره گرفتن از نظریات کلی اخلاقی است که تفاوت های فاحش و بنیادینی با یکدیگر دارند. به تدریج رشته ای به نام اخلاق زیستی ایجاد شده که از جمله رشته های در حال توسعه است و در سطح جهانی مورد توجه قرار گرفته. هدف از این رشته پاسخگویی به سوالات اخلاقی مربوط به علوم زیستی و پزشکی است. از جمله مسائلی که در اخلاق زیستی اهمیت به سزایی دارد، مبنای فلسفی یا نظریه کلی است که بر اساس آن می توان
پدیده ها و دستاوردهای جدید علمی و پزشکی را قاعده مند کرد و داوری های اخلاقی مناسبی انجام داد. در این مقاله، ضمن بیان برخی از این مبانی فلسفی، نشان داده خواهد شد که رویکرد مناسب در سطح بینالمللی هم به لحاظ منطقی و هم به لحاظ عملی، رویکرد مبتنی بر نظام بین المللی حقوق بشر است و همین رویکرد توسط دولت ها اتخاذ شده است.
ملخص الجهاز:
علاوه بر جنبه های اخلاقی و ملی علوم زیستی و پزشکی که پیشتر مورد توجه اندیشمندان این رشته ها قرار می گرفته ، به تدریج نیاز به تنظیم قواعدی الزام آور برای حصول اطمینان از تضمین حقوق افراد مشهود شد.
/ با توجه به اینکه رشته اخلاق زیستی و مقررات و اصول آن برای شناخت رویکرد درست اخلاقی به فعالیت های علمی و پزشکی اهمیت بسیاری دارد، لازم است توضیحی کوتاه درباره این رشته داده شود.
/ گونه های ژنتیکی جدید در دست عده ای خاص در کشورهای پیشرفته قرار داشته باشد، آیا این امکان برای آنها به وجود نخواهد آمد که دسترسی میلیاردها انسان به غذا، بهداشت و منابع دیگر را کنترل کنند؟ سؤال دیگر این است که آیا هنگام صدور کالاهای ژنتیکی باید به دولت های واردکننده درباره تغییرات حاصله اطلاع داد یا خیر و اینکه آیا دولت های مزبور حق دارند از ورود چنین کالاهایی ممانعت به عمل آورند؟ مهندسی ژنتیک همچنین دغدغه های دیگری را نیز ایجاد کرده است ، از جمله برهم خوردن توازن زیستی به خاطر دستکاری های ژنتیکی ، کاهش تنوع زیستی بیوسفر به خاطر اصلاح ژنتیکی برخی از انواع 12 جانداران و در نتیجه توان بیشتر آنها برای بقا.
/ این بخش ضمن اشاره به رویکردهای مختلف اخلاقی به علوم زیستی و پزشکی ، به ارتباط اخلاق زیستی و نظام بین المللی حقوق بشر به عنوان مخرج مشترک ارزش های جوامع ملی پرداخته خواهد شد.
هولمز، رابرت ال ، مبانی فلسفه اخلاق ، ترجمه مسعود علیا، ققنوس ، ١٣٨٢ Alexander, Larry and Moore, Michael, "Deontological Ethics", The Stanford Encyclopedia of Philosophy, at: http://plato.