خلاصة:
درک چگونگیِ شکل گیری و شناخت مراحل پیشرفت ادبیات داستانی عربی و عوامل موثر بر حرکت آن، نیازمند پژوهش های دقیق و فراگیری است، زیرا وسعت جغرافیایی و تاریخی و موضوعی آن، امکان تحقق این امر را دشوار ساخته است. به همین دلیل هر یک از کتابهای گوناگونی که تاکنون پیرامون این موضوع به رشته تحریر درآمده، به نوبه خود پاسخگوی بخشی از نیاز محققان می باشد. در این میان لازم است به رویکردهای نقدی مختلف در تحلیل پژوهشگران نیز اشاره کرد، چرا که هر یک در تحلیل های خود بدنبال تطبیق رویکرد مورد نظر خود بوده اند. ارزیابی کتاب «الروایة العربیة» نوشته راجر آلن نشان می دهد که نویسنده در تدوین کتاب از رویکرد تاریخی- نقدی بهره برده است، ابتدا اوضاع سیاسی و اجتماعی کشورهای عربی در قرن بیستم مورد بررسی قرار گرفته سپس سعی شده با ارائه نمونه های داستانی خوانش این متون از اوضاع تبیین گردد. چالشی که کتاب با آن مواجه است عدم پیروی از روشی منظم در تحلیل متون است، امری که سبب شده این کتاب تنها پاسخگوی بخشی از نیاز محققانِ حوزه رمان عربی باشد و نتوان آن را به عنوان مرجعی کامل معرفی نمود.
Creation of completed book about Arabic Novel is very difficult because of its geographical and historical. “The Arabic Novel” by Roger Allen has the historical and critical trend for Arabic Novel presentation and for this book compilation. The challenge for this book is not to follow a specific approach in the analysis of texts, this matter has led to answer the needs of a limited portion of the Researchers in the field of Arabic novel and cannot be introduced as a comprehensive reference.
ملخص الجهاز:
ارزیـابی کتاب «الروایۀ العربیۀ» نوشته راجر آلن نشان می دهد که نویسنده در تدوین کتـاب از رویکرد تاریخی - نقدی بهره برده است ، ابتدا اوضاع سیاسـی و اجتمـاعی کشـورهای عربی در قرن بیستم مورد بررسی قرار گرفته سپس سعی شـده بـا ارائـه نمونـه هـای داستانی خوانش این متون از اوضاع تبیین گردد.
عنوان (خواننده را) به خاسـتگاه فکـری متن ارجاع می دهد و خلاصه ی پژوهش ادبی را در خود جمع کـرده اسـت » (حمـداوی ، ١٩٩٧: ١٠٨) در همین راستا خواننده در نگاه اول در می یابد که راجر آلـن بـرای کتـاب خود عنوان کلی «الروایۀ العربیۀ» (رمان عربی ) را انتخاب کرده ، ولی هنگام تکرار اطلاعات کتاب قبل از مقدمه ، با افزودن عبارت «مقدمۀ تاریخیۀ ونقدیۀ» سعی نموده رویکـرد خـود در پرداختن به این موضوع را محدود نماید و در مقدمه هدف اصلی کتاب را معرفی زمینـه های تاریخی و ادبی پیدایش رمان عربی بیان مـی کنـد (ص ٩).
در پژوهشهای صورت گرفته در این زمینه برخی منتقدان همچون نویسنده کتاب «تطور الروایۀ العربیۀ الحدیثۀ فی مصر (١٨٧٠-١٩٣٨)» معتقدند که نویسندگان رمان عربی ، موضوع و سبک خود را تحت تأثیر شرایط زمان خود انتخاب می کنند و از همین منظر جمع بین دو روش تاریخی و نقدی را روش مناسـبی بـرای بررسـی متون داستانی می دانند (رجوع شود به مقدمه : طه بدر، ١٩٧٦: ١٦) مشابه چنین روشـی را می توان در نوع تحلیل های برخی ناقدان دیگر این حوزه مثل یحیی حقی ، محمد یوسـف نجم ، علی الراعی ، محمد امین العالم نیز یافت .