خلاصة:
امروزه ادبیّات تطبیقی جایگاه و اهمیت والایی در بین شاخههای مختلف نقد ادبی دارد. از آنجا که مطالعات اقتباس نیز در زمره مطالعات تطبیقی به شمار میآید، در این مقاله با بررسی تطبیقی یک فیلم اقتباسی و متن مبدا آن به یکی از حوزههای پژوهشی در زمینه ادبیّات تطبیقی میپردازیم که کمتر به آن توجه شده است. پلّه آخر (1392)، به کارگردانی و نویسندگی علی مصفّا، یکی از جدیدترین آثار اقتباسی ایرانی و برگرفته از داستان کوتاه «مردگان» (1914)، اثر جیمز جویس (1882-1941)، نویسنده شهیر ایرلندی است. با استفاده از نظریه اقتباس لیندا هاچن، دلایل انتخاب داستان «مردگان» توسط مصفّا، دیدگاه مخاطبان ایرانی آن و بافتهای فرهنگی دو اثر را بررسی میکنیم. علاوه بر این، به تفسیر تغییرات صورتگرفته در فیلم اقتباسی و مطالعه تطبیقی این تغییرات در بازپردازی موقعیّتها و نمادها نیز خواهیم پرداخت. با تحلیل عناصر فیلم، مانند شخصیتپردازی و چیدمان، و همچنین با بررسی بافت مقصد و مخاطبان و نیز کارنامه هنری عوامل فیلم، به نظر میرسد که در پلّه آخر تلاش فراوانی برای بومیسازی داستان جویس صورت پذیرفته است.
ملخص الجهاز:
"بررسی تطبیقی داستان «مردگان » جیمز جویس با فیلم اقتباسی پلۀ آخر علی مصفا عذراقندهاریون ،* استادیار گروه زبان و ادبیات انگلیسی دانشگاه فردوسی مشهد رویا عباس زاده ، دانشجوی کارشناسی ارشد، گروه زبـان و ادبیـات انگلیسـی دانشـگاه فردوسی مشهد زهره تائبی ، استادیار گروه زبان و ادبیات انگلیسی دانشگاه فردوسی مشهد تاریخ دریافت مقاله : ٩٥/٦/٧ تاریخ پذیرش مقاله : ٩٥/٨/١ چکیده امروزه ادبیات تطبیقی جایگاه و اهمیت والایی در بین شاخه های مختلف نقد ادبی دارد.
ir * مقدمه پس از تولید و پخش چند فیلم اقتباسی برگرفته از آثار ادبی خارجی توسط کارگردانـان ایرانی ، علی مصفا، کارگردان جوان ، در سال ١٣٩٢ دومین فیلم خود را با اقتبـاس از دو اثر مشهور غربی ، یعنی «مردگان ١» از مجموعه داستان های دوبلینـیهـا٢ (١٩١٤)، نوشـتۀ جیمز جویس ٣ (١٨٨٢-١٩٤١)، و مرگ ایوان ایلیچ ٤ (١٨٨٦)، اثر لئو تولسـتوی ٥ (١٨٢٨- ١٩١٠)، ساخت .
در آغـاز ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- 1 The Dead 2 Dubliners 3 James Joyce 4 Death of Ivan Ilych 5 Leo Tolstoy 6 Linda Hutcheon 7 indigenization 8 Susan Friedman 9 Gabriel Conroy 10 Gretta Conroy 11 Michael Furey 1 این فیلم ، خسرو مرده است و داستان زندگی و مـرگ او نیـز بـه شـیوة گذشـته نمـا و آینده نما٢ روایت می شود.
بعضی از کسانی که ایـن فـیلم را موفـق دانسته اند، آن را به قطعه شعری تشبیه می کنند کـه در آن هـر واژه یـا عبـارت در جـای مناسب خود قرار دارد و برخی نیز تلفیق عناصر موسیقی سنتی ایرانی ، روش های نـوین (جریان سیال ذهن )، بومی سازی دو داستان غربی ، ساختار روایتگری خلاقانه و اسـتفاده از بازیگران خبره (به ویژه لیلا حاتمی ) را نقاط قوت فیلم دانسته اند (کریمی ؛ اهوارکی )."