خلاصة:
حق حیات و ممنوعبودن سلب آن، در اسلام و اسناد بینالمللی حقوق بشر پذیرفته شده است، گرچه به دلیل وجود مبانی نظری متفاوت، تفاسیر مختلفی در این باره دیده میشود. از دیدگاه اسلام، حق حیات، حقی الهی است که به بشر عطا شده و انسانها به حفظ آن مکلفاند. حفظ نفس از مقاصد شریعت است و محرومکردن انسانها از این موهبت الهی، اگر به ناحق صورت پذیرد، حرام است. با این حال، در مسائلی نظیر جهاد، عملیات استشهادی، ایثار و ... ، به مسلمانان اجازه داده شده است حیات مادی خود را در معرض خطر قرار دهند. در این صورت سلب حیات، ارزشمند و بافضیلت قلمداد میشود. این در حالی است که در نگاه اسناد بینالملل عام حقوق بشر، حق حیات حقی بنیادین، مطلق و پایه سایر حقوق تلقی شده و سلبناشدنی و اعراضناپذیر است. از این منظر به حیات به عنوان عطای خداوندی نگریسته نمیشود. مطالعه موردی عملیات انتحاری در دو دیدگاه پیشگفته نشان میدهد چون انسان از موهبت حق حیات برخوردار است این نوع عملیات که عموماً علیه انسانهای بیگناه است، ممنوع تلقی میشود. البته چون عملیات استشهادی و آزادیبخش در ماهیت و محتوا با عملیات انتحاری متفاوتاند، از این جهت مستثنا هستند.
ملخص الجهاز:
حق حیات و سلب آن از منظر اسلام و حقوق بین الملل بشر با تأکید بر عملیات انتحاری محسن محمدی الموتی محمود جلالی مهدی شوشتری 1 چکیده حق حیات و ممنوع بودن سلب آن ، در اسلام و اسناد بین المللی حقوق بشر پذیرفته شده است ، گرچه به دلیل وجود مبانی نظری متفاوت ، تفاسیر مختلفی در این باره دیده می شود.
پرسش اصلی این است که : مبانی نظری حق حیات و سلب آن در اسلام و اسناد بین الملل عام حقوق بشری چگونه تبیین شده است ؟ از سوی دیگر، عملیات انتحاری موضوعی است که میتواند در ارتباط با مبحث سلب حیات از خود و دیگران مطرح شود؛ موضوعی که در عصر حاضر به عنوان پدیده ای جدید و نوظهور و به صورت سازمان دهیشده یا بدون سازمان دهی و با اشکال و انگیزه های مختلف به کار گرفته میشود.
از این رهگذر نیز این پرسش اساسی مطرح میشود که : بر اساس مبانی نظری، حق حیات و سلب آن در اسلام و اسناد بین الملل عام حقوق بشر موضوع عملیات انتحاری از چه جایگاهی برخوردار است ؟ مبانی نظری حق حیات و سلب آن در اسلام حقوق بشر به طور عام و حق حیات به طور خاص ، از زمینه های وجودی معرفتی برخوردارند که مهم ترین بخش آن را قلمروهای هستی شناختی ، معرفت شناختی و انسان شناختی تشکیل میدهد.
از این منظر، عملیات انتحاری، یا تروریسم انتحاری، که عموما علیه انسان های بی گناه است ، هم از دیدگاه اسلام ممنوع است و ادله حرمت قتل نفس کاملا بر آن سازگار و منطبق است و هم از نگاه اسناد بین المللی حقوق بشر.