خلاصة:
ماهواره یکی از وسایل ارتباطی است که میتواند بهعنوان ابزاری در جهت گسترش سلطه فرهنگی بیگانگان، ترویج انحرافات اخلاقی، مزاحمتها و لجامگسیختگیهای اجتماعی به کار گرفته شود. در این میان تماشای صحنههای نامناسب ماهواره بهمرور، اخلاقیات و ارزشهای خانواده را کمرنگتر نموده تا جایی که بسیاری از ضد ارزشها به ارزش تبدیل میشود. درواقع خدشه در فرهنگ و ارزشهای اسلامی میتواند از پیامدهای برنامههای ماهواره باشد؛ بنابراین هدف از پژوهش حاضر آسیبشناسی نقش ماهوارهها و بهویژه شبکه فارسی وان، بر اخلاقیات و ارزشهای اسلامی با رویکرد نمود شناسی تفسیری است. برای درک تجربه زیسته افراد از روش نمودشناسی تفسیری و روش تحلیل محتوا استفاده شده است. نمونههای پژوهش حاضر شامل 10 نفر از دانشجویان دوره ارشد و دکتری دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی دانشگاه خوارزمی، 10نفر از خانوادههای ساکن کرج و 10نفر از معلمان مقطع ابتدایی هستند که بهگونهای انتخاب شدند که حداقل بیش از یک سال از ماهواره و شبکه فارسی وان استفاده میکنند. دادهها از راه مصاحبه ژرف نیمه ساختاریافته جمعآوری و سپس نگاشته و به روش ون متن تحلیل شدند. بر بنیاد یافتههای پژوهش، مهمترین آسیبهای شناساییشده ماهواره و شبکه فارسی وان عبارتاند از: از بین بردن مناسبات خانوادگی، کمرنگ شدن عقاید دینی مردم، هرزهنگاری، آثار ضد تربیتی، القاء ضد ارزشها، تهاجم فرهنگی، تحریف اخبار و شایعهپراکنی گسترده، نقض حریم خصوصی، ترویج مدگرایی، ترویج سبک زندگی غربی و رواج مصرفگرایی، رواج بی بندباری، نمایش فیلمهای خشونتآمیز و گرایش افراطی نسبت به تماشای سریالهای ماهواره.
ملخص الجهاز:
"» مجاز شمردن خیانت زن به شوهر و عادیسازی روابط با جنس مخالف، افزایش طلاق محضری و عاطفی، از بین بردن هویت از مفهوم خانواده، ترویج عشقهای خیالانگیز و رمانتیک، سردی روابط زوجین، نفوذ جادو و طلسم در زندگی همه نشان میدهد که شبکههای ماهوارهای بهطور هدفمند، عفت و غیرت و روابط خانوادگی سالم را نشانه گرفته است؛ کمترین اثر این مسئله این است که روابط زوجین کمرنگ شده و رضایت جنسی از همدیگر نخواهند داشت که این عمل باعث ناآرامی و ناامنی روانی و بیاعتمادی به همدیگر، در افراد خانواده ایجاد شده و بهتدریج فرزندان تحت تأثیر این برنامهها پدر و مادر اصیل و سنتی و مذهبی خود را بیکلاس و عقبافتاده دانسته و خانواده دچار بحران خواهد شد« (معلم کد مصاحبه 7).
وظیفه اصلی مسئولان فرهنگی ایمنسازی افراد بهویژه نوجوانان و جوانان در برابر هجوم بیگانگان و افزایش قدرت مقاومت و برنامهریزیهای اساسی برای گسترش شناخت معارف الهی و باورهای اعتقادی و مذهبی در جامعه که منجر به خودآگاهی و خودباوری شود؛ - ارتقاء سطح آگاهی افراد و ترویج الگوهای رفتاری صحیح در خانواده و جامعه؛ - آموزش و ترویج فرهنگ استفاده از ماهواره و شبکههای ماهوارهای؛ - پر کردن اوقات فراغت خانوادهها و بهویژه جوانان، از طریق رسانههای ملی و صداوسیما و کاهش حجم خلأ برنامههای رسانههای داخلی؛ - تأکید بر تربیت دینی بهجای آموزش دینی؛ تقویت آموزههای دینی و اخلاقی از مهمترین راهکارهای مقابله با آسیبها و ناهنجاریهای اجتماعی زندگی مدرن است."