خلاصة:
با مطالعه اشعار ابن زیدون شاعر عرب زبان و شهریار شاعر فارسی زبان، درمییابیم که نقاط اشتراکی در زندگی هر دو شاعر وجود دارد، چراکه معشوقه دو شاعر از آنها دور افتادند و دو شاعر در آتش عشق سوختند و در عین حال با سرودن اشعاری که نشانگر سوز و گداز آنها است، بر عشق و وفاداری خود پافشاری ورزیدند و آن را عرضه داشتند. در پی وقایعی که بر زندگی آنها گذشت و روزگار بر آنها بسیار تنگ گرفت، روزگار و اهل آن را مورد مذمت قرار داده و از این سرزنشها معشوقههایشان هم مستثنی نبودند. از آنجا که ایران و اندلس از طبیعت حاصلخیز و مناظر طبیعی افسونگری برخوردار بودهاند، شهریار و ابن زیدون از این موهبت الهی برای توصیف معشوقههایشان بسیار استفاده کردند. این دو شاعر همچنین با آگاهی از قرآن، از این منبع سرشار در شعر خود بهره گرفته و به اقتباس از آیات قرآنی پرداختهاند. همچنین شعر آن دو شعر عفیف به شمار میآید و شعر این دو شاعر از مظاهر وقاحت به دور است.
ملخص الجهاز:
محمدحسین بهجت تبریزی و ابن زیدون، دو شاعر نامآور در ادبیات فارسی و عربی به شمار میآیند، چراکه جایگاه والایی را در ادبیات فارسی و عربی از آن خود ساختهاند، اما تا کنون کسی به مقایسه شعر این دو شاعر بزرگ با یکدیگر نپرداخته است.
در این مقاله از دیوان دو شاعر به عنوان منبع اصلی و همچنین از کتابهایی چون کتاب شوقی ضیف در مورد ابن زیدون و کتاب «ابن زیدون، شاعر العشق والحنین» اثر عبدالمجید الحر و تعدادی از مقالهها، پایان نامهها و مطالعات دیگر بهره گرفته شده است.
ضرورت و اهمیت تحقیق در اینجا باید گفت که در چنین مقاله کوتاه و گذرایی، شخص قادر نخواهد بود تا تمام مسائل مربوط به غزل در شعر ابن زیدون و شهریار را مورد بررسی قرار دهد، اما ما تلاش خواهیم کرد تا نمونههایی از شعر این دو شاعر بزرگ را عنوان کنیم و از طریق آن به کارکردهای زیباییشناسانه در شعر این دو شاعر اشاره کنیم.
ابن زیدون در زندان نامه معروف به «رسالة جدیة» را برای ابو حزم فرستاد اما هیچ گوش شنوایی نیافت و از زندان فرار کرد و از انظار عمومی پنهان گشت تا اینکه ابو حزم او را عفو کرد و زمانی که از زندان خارج شد، قصیده مشهور خود را برای ولاده فرستاد: أضحی التنائی بدیلا من تدانینا وناب عن طیب لقیانا تجافینا (الفاخوری، 1986: 970) - دوری جایگزین نزدیکی ما شده است و دوری جای دیدارهای خوشمان را گرفته است در مورد زندگی شهریار، شاعر بزرگ ایرانی نیز باید گفت که داستان نافرجام عشق، زندگی این جوان را بسیار تحت الشعاع قرار داد.