خلاصة:
عناصر گردشگری شهری شامل جاذبه ها و عناصر ثانویه است. عناصر ثانویه گردشگری آن دسته از خدمات و تسهیلات را دربرمیگیرد که رفاه گردشگران را فراهم میکند و نحوه پراکنش آنها در شهر، فضای گردشگری را شکل می دهد. بر این اساس این پژوهش با روش توصیفی ـ تحلیلی و با رویکردی سیستمی، عناصر ثانویه گردشگری در شهر زنجان را ارزیابی کرده است و نقش فرایندهای مختلف را در مکان یابی آن ها تعیین می کند. به این منظور ابتدا با استفاده از GPS، موقعیت هر کدام از این عناصر گردشگری در شهر و سپس نحوه پراکنش آن با استفاده از مدل نزدیک ترین همسایه تعیین شد. بر اساس نتایج برآمده از مدل مذکور، توزیع فضایی عناصر گردشگری در گذر زمان تغییر کرده است؛ از این رو برای مشخص شدن علت این تغییر ابتدا با تحلیل تصاویر ماهواره ای در سالهای ۱۳۶۳، ۱۳۷۹ و ۱۳۹۱ رشد فیزیکی شهر بررسی شد. این بررسی رشد فیزیکی بسیار شدید شهر، در یک دهه گذشته را نشان داد، به گونه ای که مساحت زمین های ساخته شده در سال ۱۳۹۱، رشدی معادل ۹۲ درصد مساحتی برابر با ۴۷۶۴ هکتار داشته است. این رشد موجب شکل گیری عناصر گردشگری در بافتهای جدید و دور از بافت مرکزی شهر شده است. در گام بعدی برای شناسایی علل این جریان، مدل ANP مورد استفاده قرار گرفت. نتایج این مدل نشان داد که هزینه های عمومی با ضریب تاثیر ۰/۳۸، مهمترین شاخص و قیمت زمین به عنوان مهمترین زیرمعیار با وزن ۰/۴۹ بیشترین تاثیر را در مکانیابی عناصر گردشگری در سالهای اخیر داشته است.
The tourism elements in the cities include the attractions and some secondary elements. These secondary elements include the tourism services and facilities، necessary for the welfare of tourists and their distribution in the city، and finally lead to the formation of the tourism atmosphere. This research has used the analytical and systemic methods to assess the secondary tourism elements in Zanjan، and to define the effective processes. For this purpose، first the location of each element in Zanjan has been determined with GPS، and then the spatial pattern of tourism elements was determined by then nearest neighborhood model. The results showed that the spatial pattern of tourism elements has gradually changed. Therefore، to determine the causes of such a change، the satellite images of Zanjan in 1984، 2000 and 2012 were analyzed in order to assess the physical growth of the city. The result showed the very rapid movement of the physical growth of the city in the last decade; so that the built-up lands in 2012 had a 92% growth that was equal to 4،764 hectares. This growth has led to the formation of new tourism elements in the modern sections of the city – far from the central parts of city. Next، to find out the reasons of this growth، the ANP model was used. According to the results، the public cost with 0.38 efficiency rate is the most important index، and the land price with 0.49 as sub criteria is the most important factor in the allocation of tourism elements in recent years.
ملخص الجهاز:
ارزیابی توزیع فضایی زیرساخت های گردشگری و تعیین نقش فرایندهای اقتصادی -سیاسی و رشد فیزیکی شهرها در شکل گیری آن (مطالعۀ موردی : شهر زنجان ) محسن احدنژاد روشتی * حیدر صالحی میشانی ** تاریخ دریافت : ٩١/١٠/٢٤ - تاریخ پذیرش :٩١/١٢/٥ چکیده عناصر گردشگری شهری شامل جاذبه ها و عناصر ثانویه است .
بر اساس نتایج برآمده از مدل مذکور، توزیع فضایی عناصر گردشگری در گذر زمان تغییر کرده است ؛ از این رو برای مشخص شدن علت این تغییر ابتدا با تحلیل تصاویر ماهواره ای در سال های ١٣٦٣، ١٣٧٩ و ١٣٩١، رشد فیزیکی شهر بررسی شد.
از این رو شناسایی توزیع فضایی عناصر گردشگری در شهر ضمن مشخص کردن فرهنگ جامعه شهری در دوره مورد مطالعه ، نقش مؤلفه های اقتصادی -سیاسی ، فرهنگی و سازمان های دولتی و خصوصی مؤثر در شکل گیری این الگوها را نشان می دهد.
1- Global Position System)GPS( 94 هدف این تحقیق ارزیابی توزیع فضایی زیرساخت های گردشگری و تعیین نقش فرآیندهای اقتصادی -سیاسی و بررسی رشد فیزیکی شهر در شکل گیری و تغییر این الگوها است .
101 (رجوع شود به تصویر صفحه) عـلاوه بـر رشـد فیزیکی شـهر کـه مکان هـای جذاب تـررا بـرای عناصر خدماتـی بـه همـراه آورد، عوامل دیگـری نیـز در تغییـر توزیـع فضایـی مؤثـر بوده انـد کـه با عنـوان شـاخص های اقتصـادی - سیاسـی در این بخش بررسـی می شـود.
* Shoval, Noam, Cohen-Hattab, Kobi)2001(, urban hotel development patterns in the face of political shifts, Annals of Tourism Research, Vol. 28, No. 4, pp.