خلاصة:
موسسات مالی و اعتباری از جمله مهمترین کارکردهای اقتصادی شهری است که زمینهی رقابت بین شهری و درون شهری را در بین محلات شهر مهیا میسازد. از این رو الگوی توزیع فضایی این تسهیلات و رعایت توزان در مکانیابی و استقرار آن امری بسیار مهم است که تحت تاثیر عوامل مختلفی قرار دارد. از این رو مدلها و ابزارهای آمار فضایی موجود در سیستم اطلاعات جغرافیایی میتواند در شناسایی پهنههای تمرکز موسسات مالی و اعتباری و سنجش الگوی توزیع فضایی آنها و تعیین عوامل موثر بر پراکنش فضایی - مکانی این تسهیلات موثر واقع شود. از این رو تحقیق حاضر با هدف بررسی الگوی توزیع فضایی موسسات مالی و اعتباری موجود در شهر اردبیل و سنجش میزان ارتباط بین تراکم جمعیت و میزان پراکنش مراکز مالی مستقر در شهر و به منظور شناسایی و تعیین عوامل موثر بر پراکنش فضایی این تسهیلات انجام شده است. برای سنجش الگوی توزیع فضایی موسسات مالی و اعتباری از مدلهای نزدیکترین همسایگی، منحنی انحراف استاندارد و خوشهبندی کم و زیاد، در راستای بررسی خودهمبستگی فضایی بین تراکم جمعیت و تعداد مراکز مالی از شاخص دومتغیره موران و جهت مدلسازی عوامل موثر بر پراکنش فضایی تسهیلات مذکور نیز از مدل حداقل مربعات معمولی و رگرسیون وزنی جغرافیایی (GWR) استفاده شده است. نتایج به دست آمده از یافتههای تحقیق نشان میدهد که موسسات مالی و اعتباری شهر اردبیل به صورت خوشهای و در جهت شمالی و جنوبی این شهر استقرار پیدا کرده است. بین جمعیت و تعداد مراکز مالی موجود در هر ناحیه نیز خودهمبستگی فضایی مثبت ضعیفی برقرار بود که نشانگر کم توجهی به این عامل در مکانیابی موسسات مالی و اعتباری میباشد. همچنین نتایج مدل رگرسیون وزنی جغرافیایی با R2ی برابر با 88/0 و R2 تعدیل شدهی 84/0، نشان دهندهی تاثیرگذاری متغیرهای مستقل در پراکنش مکانی - فضایی موسسات مالی و اعتباری بوده است.
ملخص الجهاز:
"از این رو در تحقیق حاضر بر آن هستیم تا تناسب توزیع مکانی - فضایی مؤسسات مالی و اعتباری شهر اردبیل را در ارتباط با معیار جمعیتی و سایر معیارهای کالبدی و کارکردی بسنجیم و ضمن تعیین الگوی توزیع آن به ارزیابی خودهمبستگی فضایی متغیرهای ذکر شده با الگوی توزیع فضایی مؤسسات مالی و اعتباری موجود در شهر اردبیل بپردازیم و به دو سوال زیر پاسخ دهیم؛ اولا اینکه آیا مکانیابی و جانمایی مؤسسات مالی و اعتباری شهر اردبیل با توجه به عامل جمعیتی و نیاز ساکنین صورت گرفته است؟ و ثانیا اینکه عوامل مؤثر در توزیع جغرافیایی این تسهیلات کدامها هستند؟ ارزیابی وضعیت استقرار مراکز مالی و تجاری، به ویژه بانکها و مؤسسههای مالی و اعتباری در برابر سایر رقبا را میتوان مهمترین مسئلهی پیش روی بانکها در راستای بازنگری مجدد ساختار شبکهی بانکی آنها، به منظور کاهش هزینهها و افزایش بهرهوری دانست (فرجی سبکبار و همکاران، 1392: 78).
بنابراین در نوشتار حاضر جهت پوشش دادن خلاءهای مطالعاتی در حوزه موضوع تحقیق الگوی توزیع فضایی مؤسسات مالی و اعتباری موجود در شهر اردبیل تعیین شده و ضمن مشخص نمودن مکانهای رقابتی جهت استقرار این تسهیلات در سطح محلات شهر، عوامل مؤثر بر پراکنش فضایی این تسهیلات نیز با استفاده از مدل رگرسیون وزنی جغرافیایی مدلسازی خواهد شد.
مدلسازی عوامل موثر بر پراکنش مکانی، فضایی مؤسسات مالی و اعتباری شهر اردبیل با توجه به خودهمبستگی ضعیف بین متغیرهای تراکم جمعیت و تعداد بانکهای موجود در محلات شهر اردبیل و به دنبال تلاش برای شناسایی عوامل مؤثر بر پراکنش فضایی بانکها و مؤسسات مالی و همچنین به منظور مدلسازی تغییرات فضایی این اثرگذاری از روش رگرسیون وزنی جغرافیایی استفاده گردید."