خلاصة:
افزایش سطح مخارج دولت در سالهای متوالی پس از انقلاب، بهعنوان چالشی جدی در نظام خطمشیگذاری ایران محسوب میشود. تفاوت مخارج و درآمدها به کسری بودجه و درنتیجه تأمین آن از منابع خارج از دولت منجر میشود و اگر از منبع درستی تأمین نشود صدمات جبرانناپذیری به اقتصاد کشور وارد میکند. ازطرفی کاهش توان مدیریتی دولت بهدلیل کاهش سطح درآمد کارکنان که حاصل افزایش مخارج دولت و کاهش توان پرداخت آن است بهعنوان یکی از عوامل مهم میتواند به خروج افراد کاردان و متخصص و عدم جذب افراد توانمند منجر شود. این پژوهش با موضوع بررسی علل و زمینههای افزایش مخارج دولت در بازه دورههای اول تا هشتم مجلس شورای اسلامی، به مطالعه مستندات مربوط به بودجه با استفاده از رویکرد نظریه دادهبنیاد پرداخته است. نتایج تحلیل دادهها در قالب مفاهیم و مقولهها دستهبندی شده و پس از کدگذاری محوری، به مفهومسازی در این حوزه پرداخته است. در این راستا «نیروهای پیشران افزایش مخارج دولت در ساختار دولت» بهعنوان مقوله محوری قلمداد شده است. با توجه به شواهد موجود از افزایش سطح مخارج دولت و فاصله آن با درآمد دولت و با استفاده از دادههای بهدست آمده از پژوهش بهنظر میرسد تأثیر نیروهای پیشران افزایش مخارج در ساختار دولت و مجلس غالب بوده است. این نیروها هم از داخل ساختار این دو نهاد و هم از طریق تأثیر نیروهای خارج از نظام خطمشیگذاری و نیز فشار مطالبه کالا یا خدمات عمومی یا منافع گروهی از ذینفعان تقویت میشود.
Regarding bounding policies on public sector activities from 80s in many countries, the ratio of public expenditure is increasing. The growth of government size and expenditure could result in unintended socio-economics impacts and understanding the roots and causes of phenomena is significant to control and correct its impacts. Theories related to the growth of governments has mentioned in public sector economics and political sciences. In respect of limited description of these theories, the core problem of this research is finding and building an integrated theoretical description of this phenomena and its impacts in Iran. An important fraction of public expenditure in Iran, as an oil exporting country, is dependent to oil sales revenue and regarding this point different conditions has constructed for governments growth and citizens belief about government expenditures. Also social changes and cultural transformations after Islamic revolution in Iran is a significant dimension of this search.
ملخص الجهاز:
نظریه های مربوط به رشد مخارج دولت مورد توجه قرار گرفته و بحث هایمختلفی درباره آن مطرح شده است (٢٠٠٦ ,Garrett and Rhine).
صحت سنجی این قانون در عصر کنونی مورد توجه بیشتری قرار گرفته است ،زیرابا توجه به اعمال سیاست های محدودکننده فعالیت بخش عمومی از دهه ٨٠ میلادی در اکثر کشورها، سهم هزینه دولت نسبت به تولیدناخالص داخلی دراین کشورها افزایش یافته است (٢٠١١ ,Karagianni, Pempetzoglou and Soultana).
به بیان دیگر، با فرض وجود ساختار اداره کشورو مستقل از چگونگی آن ، دولت با موانعی در رشد مخارج خود مواجه است که در دو دسته کلی قابل تقسیم بندی است :اول محدودیت تأمین منابع برای هزینه های دولت و دوم وجود قواعدو قوانین پیشگیرانه از کسری بودجه دولت .
در مقابل این حالت ، اگر کنشگران به دنبال کنترل مخارج دولت باشند اما نیاز به کالا یا خدمات عمومی وجود داشته باشدیا منافع ذینفعان در خطر قرار گیرد، فشار برای افزایش بودجه ایجادخواهدشد که باعث تقویت پیشران های رشد مخارج دولت می شود.
جمع بندی ، نتیجه گیری و پیشنهادها مدل مبتنی برنظریه داده بنیاد این پژوهش به بررسی سازوکار منجر به افزایش مخارج دولت در نظام خط مشی گذاری ایران پرداخته است .
مقوله های مهم استخراج شده از تجزیه و تحلیل داده هاشامل نیروهای پیشران افزایش مخارج دولت در ساختار دولت ، نیاز به کالا یا خدمات عمومی یا منافع گروهی از ذینفعان ، نیروهای پیشران افزایش مخارج دولت در ساختار مجلس ، نیروهای خارج از نظام خط مشی گذاری کاهش یا افزایش درآمد دولت ، اقدام کنشگران در جهت افزایش مخارج دولت ، تقویت موانع افزایش مخارج دولت و اقدام کنشگران در جهت کنترل مخارج دولت است .
"Tests of a Rational Theory of the Size of Government", Public Choice,Vol. 41, No. 3.