خلاصة:
شاهنامه استاد طوس، حکیم ابوالقاسم فردوسی در بردارنده واژه های اصیل زبان پارسی است. یکی از این واژه¬ها که بار معنایی گسترده¬ای در شاهنامه به دوش ¬کشیده، واژه «هنر» است که 352 مرتبه در 337 بیت به¬کار رفته است. فردوسی در اثر خود، برای بهره¬گیری هر چه بیشتر از واژه هنر، آن را با ده ساختار و بیست و هفت ترکیب بکار برده؛ چنانکه این واژه با بیش از هشتاد معنی، در شاهنامه نمود یافته است. بدون شک آشنایی با بار معنایی چنین لغاتی، علاوه بر افزایش فهم ما از متون کهن، سبب غنای زبان ما نیز خواهد شد؛ بنابراین نگارندگان در این جستار میکوشند ابتدا پیرامون واژه هنر، معانی مختلف و سیر تحول آن اطلاعاتی به دست دهند، سپس بار معنایی (مثبت و منفی) آن را برای مخاطبان و طبقات مختلف شاهنامه، با رسم نمودار بررسی نمایند؛ تا بدینگونه روشن شود که استاد طوس در اثر سترگ خود، واژه هنر را در چه مواردی بکار برده است.
ملخص الجهاز:
یکی از این واژه ها که بار معنایی گسترده ای در شاهنامه به دوش کشیده ، واژة «هنـر» اسـت کـه ٣٥٢ مرتبه در ٣٣٧ بیت به کار رفته است .
فردوسی در اثر خود، برای بهره گیری هر چه بیشـتر از واژة هنر، آن را با ده ساختار و بیست و هفت ترکیب بکار برده ؛ چنانکه این واژه با بیش از هشـتاد معنی ، در شاهنامه نمود یافته است .
بدون شک آشنایی با بار معنـایی چنـین لغـاتی ، عـلاوه بـر افزایش فهم ما از متون کهن ، سبب غنای زبان ما نیز خواهـد شـد؛ بنـابراین نگارنـدگان در ایـن جستار میکوشند ابتدا پیرامون واژة هنر، معانی مختلف و سیر تحول آن اطلاعاتی به دست دهند، سپس بار معنایی (مثبت و منفی ) آن را برای مخاطبان و طبقات مختلف شاهنامه ، با رسـم نمـودار بررسی نمایند؛ تا بدینگونه روشن شود که استاد طوس در اثر سترگ خـود، واژة هنـر را در چـه مواردی بکار برده است .
جدول شمارة ٢: معانی هنر برای شهزادگان واژة هنر در مجموع ٤٥ مرتبه برای شهزادگان به کار رفته است ؛ از این تعداد ٤٣ مرتبـه برای شهزادگان ایران (٤١ مرتبه در مفهوم مثبت و ٢ مرتبـه در معنـای منفـی ) و ٢ مرتبـه برای شهزادگان تورانی (هر دو مورد برای بیان معانی منفی ) استعمال شده است .
این واژه در مجموع ٣٢ مرتبه برای شهریاران به کار رفته است که ١١ مرتبه بـرای بیـان معانی منفی و ٢١ مرتبه برای بیان مفاهیم مثبت استعمال شده است .