خلاصة:
متریک های فضایی الگوی شناسایی و سنجش رشد فضایی- زمانی شهری است. معیارهای سنجش الگوی فضایی در این پژوهش وسعت لکه های شهری، محیط لکه ها یا قطعات، مجاورت و نزدیکی آنها، فاصله لکه ها با بزرگترین لکه یا لکه اصلی شهری، تعداد لکه ها و قطعات، فضاهای خالی موجود در داخل لکه ها و اندازه قطعه اصلی شهر است. این پژوهش به بررسی و تحلیل چگونگی رشد شهر مراغه با روش های توصیفی–تحلیلی و با استفاده ازتصاویر ماهواره ای و نرم افزارهای ENVI، ArcGIS و افزونه Patch Analyst انجام گرفته است. یافته ها و نتایج پژوهش نشان می دهد شاخص پیچیدگی قطعات نسبت به دوره های قبل بیشتر شده است، بطوریکه شاخص AMWS از 1.56 به 1.84 و شاخص AWMPFD از 1.25 یه 1.35 رسیده است. شاخص مرکزیت نیز در سال 1365 عدد به دست آمده 2.14 بوده و در سال 1395 به 1.12 کاهش یافته است و با به وجود آمدن قطعات جدید در اطراف شهر موجب کاهش مرکزیت شده است. از نظر شاخص فشردگی هم میزان آن کاهش یافته و تعداد قطعات ساخته شده شهری افزایش و پیچیدگی افزایش یافته است. از نظر تراکم شهری هم میزان تراکم در سال 1365، 333.9 نفر در هکتار بوده که در دوره آخر به 55.8 کاهش یافته است. نتایج گویای آن است که شکل رشد شهری بصورت افقی ناموزون با تخریب زمین های حاصلخیز کشاورزی و جایگزین کردن آنها با محله های پراکنده شهری روبرو گردیده است
ملخص الجهاز:
این پژوهش با هدف سنجش رشد و گسترش شهر با استفاده از الگوی متریک های فضایی و نتایج شاخص های مختلف برای دستیابی به الگوی متعادل و متوازن شهر مراغه انجام گرفته است .
) شکل ١: شماتیک معیارهای فضایی ، ماخذ: (زنگنه شهرکی ، ١٣٩٠) معیارهای فضایی مهمترین معیارهای فضایی که در این پژوهش برای بررسی واندازه گیری میزان پراکنش و گسترش فضایی شهر مراغه مورد مطالعه قرار گرفته است عبارتند از: پیچیدگی این شاخص بی نظمی شکل قطعات رااندازه گیری می کند.
البته می توان گفت در سال ١٣٩٥ با توجه به یکپارچه شدن قطعات و کاهش ساخت و ساز بدون برنامه در محلات اسکان غیررسمی میزان شاخص پیچیدگی کاهش یافته و این مسئله نشان دهنده نظم نسبی در لبه های قطعات توسعه شهری می باشد.
ماخذ: نگارندگان ، ١٣٩٤ شاخص مرکزیت محاسبات انجام یافته نشان می دهد که شاخص مرکزیت از سال ١٣٦٥ تا ١٣٩٤ به صورت تدریجی کاهش می بابد و به دلیل به وجود آمدن شهرک ها و گسترش حومه شهری در مراغه شکل شهر کشیده تر می شود.
می توان به نتیجه رسید که هم میزان فشردگی کل شهر و تمام قطعات شهری و هم میزان فشردگی قطعه اصلی شهر در دوره های مورد بررسی روند کاهشی داشته است ، به عبارتی شکل شهر از حالت فشردگی بالا به فشردگی پایین ، تغییر الگو داده است که این خود دلیل واضح و روشنی بر وجود پدیده پراکنش افقی یا اسپرال در شهر مراغه می باشد.