خلاصة:
اصلیترین پایگاه تولید دانش و معرفت و نبض تپندة تبادلات و فراوردههای علمی ـ فقهی و بازخوانی نظام تولید دانش و معرفت، روایتگر فرایند فعالی است که از سهگانه میراث گرانسنگ (کتاب، سنت و عقل) نیازها و اقتضائات زمانی و سنت اجتهاد نشئت میگیرد.
اکنون بازخوانی این سنتها و سامانبخشی، آسیبشناسی، تقویت و ترمیم آنها ضروری به نظر میرسد تا بتوان با بازسازی نسبت نظام ارتباطی شفاهی و مکتوب، جانی دوباره به سنت اندیشگی بخشید و در تولید نظریههای نو پیدا و پاسخ به نیازهای عینی و دشوارههای حکومت دینی، طرحی نو در انداخت.
اجرای نشستهای علمی، از دیرباز در برنامههای علمی و پژوهشی گروههای علمی موسسة آموزشی و پژوهشی امام خمینی از جایگاه ویژهای برخوردار بوده است و از حلقههای اساسی این نظام علمی و فکری بوده است. این نشستها برآمده از مطالعات و پژوهشهای بسیاری است که با تکیه بر میراث گذشتگان و بهرهمندی از اندوختهها و آموختههای نو، نتایج علمی را به صورت شفاهی در دیدرس مخاطبان قرار میدهد.
معاونت پژوهش موسسه، نظر به اهمیت و جایگاه نشستهای علمی و به منظور شناسایی و معرفی آنها، چند سالی است که گردآوری نشستها و تحقیقات شفاهی را در اولویت برنامه خود قرار داده است. شناسایی و معرفی این نشستها، گامی است در جهت وضعیتسنجی و رصد محصولات علمی، موضوعی که از دغدغههای اساسی و سیاستها و اهداف کلان این معاونت بهشمار میآید.
این نشستها در قالبهای ذیل برگزار شده است:
1. جایگاه حکم و فتوای حکومتی در فقه سیاسی؛
2. تبیین چالش الگوی نظاممند تدوین خطمشی دین در نظام جمهوری اسلامی؛
3. حکومت اسلامی؛ وظایف فرهنگی.
ملخص الجهاز:
این والی، دو تا کار دارد: یکی اینکه در محیطی که به او اختیار دادهاند، خودش حکم میدهد، دستور میدهد، انشا میکند.
حال جالب این است که حتی اگر شما فتوا را بهصورت امر بگویید، باز حکم نیست.
لذا مجتهدی که فهمید حکم شرعی این است، هنوز فتوا نداده (فتوا خبر است)، هنوز خبر نداده، برای خودش حجت است؛ چون حکم الله را فهمیده است.
فقط دلیل دارد که این چیز واجب است یا حرام است؛ اما اینکه چرا حرام است، نمیداند.
اگر جامعالشرایط باشد و طبق مصلحت هم حکمی صادر کرد، اطاعت از آن حکم، بر همه واجب است؛ ولی فتوا نه؛ باید دید آیا این شخص مقلدش هست یا نه.
این چه میشود؟ یک وقت اینطور است که حاکم هرچند بهصورت امری میگوید، اما دارد از حکم شرعی خبر میدهد؛ مثل اینکه مفتی میگوید: نماز را اعاده کن.
اگر مع بالمعه عین همان است، یک چیز جدید نیست؛ ولو انشا هم بکند، حجیت او به معنای اینکه تعدد عذاب بیاورد، نیست؛ ولی همیشه اینطور نیست و این مهم است.
به تعبیر دیگر، مجوز اینکه او حکم صادر کرده، این است که اصل آن واجب بوده و حکم اولی یا ثانوی بر او مترتب بوده است؛ اما اینکه فردا باید همه بیایند (آن هم همه، نه اکثریت)، هرچند بهنحوی عنوان ثانوی است، ولی عنوان ثانوی مع بالمعه نیست.
یکی از دستورات اسلام این است که دولت اسلامی باید برای موارد مشخصی بودجه تعیین کند.