خلاصة:
توجه به اهمیت امنیتی و اقتصادی مناطق دریایی در سیاست خارجی روسیه در سالهای اخیر افزایش یافته است. روسیه نفوذ و کنترل بر دریاهای مهم را از بنیادهای خیزش و تحکیم جایگاه خود در سیاست بینالملل میداند. از اینرو برنامههای تقویت و نوسازی گستردهای در حوزۀ نیروی دریایی در پیش گرفته است. روسیه که بهدنبال بازپسگیری جایگاه خود در سیاست بینالملل است، بهراستی قدرتی بزرگ نخواهد بود؛ مگر اینکه همانند بیشتر قدرتهای بزرگ از گذشته تاکنون همچون انگلیس، آمریکا و چین که با افزایش قدرت، حضور گستردهتری در مناطق آبی جهان پیدا میکنند، در «اقیانوس جهانی» حضور پررنگتری داشته باشد؛ بنابراین مسئلۀ کنترل و تسلط بر مناطق آبی مهم جهان در مواردی همچون گرجستان، اوکراین و سوریه از مؤلفههای اصلی تبیینکنندۀ رفتار روسیه در سالهای اخیر است. همچنین روسیه همانند همۀ قدرتهای بزرگ جهان تلاش میکند تا در خارج از مرزهای خود حضور نظامی داشته باشد. بر این مبنا این نوشتار در پی پاسخگویی به این پرسش است که علت مداخلۀ نظامی روسیه در بحرانهای اوکراین و سوریه چیست؟ در پاسخ گفته میشود که حفظ و تقویت کنترل روسیه بر دریاهای سیاه و مدیترانه از عاملهای اصلی حضور این کشور در اوکراین و سوریه بوده است. با توجه به اینکه روسیه هم در اوکراین و هم در سوریه پایگاههای دریایی دارد با مداخله در این دو کشور بهدنبال آن است که پایگاههای سواستوپول و ترتوس را حفظ کند و از این راه تسلط خود را بر این مناطق مهم تقویت کند.
ملخص الجهاز:
روسيه که به دنبال بازپس گيري جايگاه خود در سياست بـين الملـل اسـت ، بـه راسـتي قدرتي بزرگ نخواهد بود؛ مگر اينکه همانند بيشتر قدرت هاي بزرگ از گذشته تاکنون همچون انگليس ، آمريکا و چين که با افزايش قدرت ، حضور گسترده تري در مناطق آبي جهان پيدا ميکنند، در «اقيـانوس جهاني» حضور پررنگ تري داشته باشد؛ بنابراين مسئلۀ کنترل و تسلط بـر منـاطق آبـي مهـم جهـان در مواردي همچون گرجستان ، اوکراين و سوريه از مؤلفه هاي اصلي تبيين کنندة رفتار روسيه در سـال هـاي اخير است .
با توجه به اينکه روسيه هم در اوکراين و هم در سوريه پايگاه هـاي دريـايي دارد بـا مداخله در اين دو کشور به دنبال آن است که پايگاه هاي سواستوپول و ترتوس را حفظ کند و از اين راه تسلط خود را بر اين مناطق مهم تقويت کند.
در واقع در دهۀ ١٩٩٠ به دليل مشکلات اقتصادي و نيز خواست مقام هـاي وقت روسيه مبني بر کاهش بودجۀ نظامي، قدرت دريايي روسيه بسيار کاهش پيـدا کـرده بـود؛ اما امروزه بنابر برآورد مؤسسۀ پژوهشي بين المللي صلح روسيه ، در سال ٢٠١٥ بودجـۀ نيـروي نظامي روسيه نسبت به سال قبل از آن ٧/٥ درصد افـزايش داشـته اسـت کـه ايـن معـادل ٤/٥ درصد کل بودجۀ اين کشور است .
در سـندي کـه ادارة اطلاعات نيروي دريايي ١ روسيه در دسامبر ٢٠١٥ منتشر کرده ، آمده است که نيروي دريايي اين کشور «موقعيت منعطفي براي روسيه فراهم ميکند تا قابليت هاي تهاجمي، قـدرت منطقـه اي و توانايي مقابله با تهديد همسايگان را افزايش دهد و نيز هدف اعلامي پوتين بـراي بازگردانـدن جايگـاه قـدرت بزرگـي روسـيه را تقويـت مـيکنـد».