خلاصة:
قیام احمدبن موسی(ع)،به عنوان یکی از مهمترین تحرکات مسلحانه شیعیان علیه نظام جور، در تاریخ اسلام و شیعه مظلوم واقع شده و کمتر پژوهشگری به تحلیل ابعاد این قیام پرداخته است. در حالی که قیام احمدبن موسی(ع)، که به قصد خونخواهی از امام رضا(ع) صورت گرفت، در تاریخ شیعه از اهمیت خاصی برخوردار است. همین امر، ضرورت انجام مطالعه در این خصوص را مورد تاکید قرار می دهد. از این رو مقاله حاضر، درصدد است تا ضمن توضیح نظری در زمینه رویه های برخورد با نظام جور دراندیشه شیعی، به تجزیه و تحلیل قیام احمدبن موسی(ع) علیه مامون بپردازد. این پژوهش توصیفی و تحلیلی، به روش کیفی انجام شده و اطلاعات مورد نیاز آن با استفاده از اسناد و مدارک موجود در کتاب ها و مقالات گردآوری شده است. نتایج نشان داد احمدبن موسی(ع) برای حفظ اسلام معتقد به قیام مسلحانه با نظام جور بوده است.
ملخص الجهاز:
com"/ چکیده قیام احمدبن موسی(ع)، به عنوان یکی از مهمترین تحرکات مسلحانۀ شیعیان علیه نظام جور، در تاریخ اسلام و شیعه مظلوم واقع شده و کمتر پژوهشگری به تحلیل ابعاد این قیام پرداخته است.
احمدبن موسی(ع) یکی از این سادات است که برای یاری امام رضا(ع) با کاروانی از خاندان خود از مدینه به ایران هجرت کرد و در نهایت در شهر شیراز توسط حاکم شیراز به شهادت رسید.
همچنین در نخستین همایش علمی و پژوهشی سومین حرم اهل بیت(ع) که در سال 1394 برگزار شد، مقالههایی با محوریت سیره حضرت احمدبن موسی(ع)، روایات واحادیث آن حضرت، زندگی، هجرت و مدفن ایشان در آیینه تاریخ، ولایتپذیری و نقش وی در ثبات تشیع امامی و تأثیر حضرت شاهچراغ(ع) بر فرهنگ شیراز در طول تاریخ ارائه شده است؛ به عنوان نمونه اخوان مقدم و همکارانش (1394) نقش حرم شاهچراغ را در گسترش فرهنگ شیعی در عصر صفوی مورد مطالعه قرار دادهاند.
2- یافتههای تحقیق پیش از ورود به بحث اصلی (ماهیت قیام احمدبن موسی)، لازم است با ویژگیهای شخصیتی احمد ابن موسی(ع) و نیز شرایط اجتماعی – سیاسی دوران خلافت مأمون آگاه شویم.
این امر در کنار سجایای اخلاقی ایشان وی را برای گروه زیدیه جهت بیعت در اولویت قرار میداد (عرفان منش، همان: 41) نکتۀ دیگر آن که فضای به ظاهر باز سیاسی در زمان مأمون، و حضور امام رضا(ع) در خراسان، عموم شیعیان را که از نیت باطنی مأمون بیاطلاع بودند را، روانۀ این خطه کرد و سبب شد سیل هجرت سادات و علویان به سوی ایران سرازیر شود.