خلاصة:
به طور کلی بحث مسئولیت مدنی در روابط زوجین از مباحث بکر در حقوق مسئولیت مدنی ایران است. در این مقاله با نگاهی مقدماتی و کلی به این مسئله، اهمیت این موضوع را نشان میدهیم و قابلیت مطرحکردن این موضوع را حتی در خصوصیترین روابط زن و شوهر تبیین میکنیم. همچنین با معرفی پارهای از مفاهیم مربوط به بحث، مبانی مسئله را بیان میکنیم. در این خصوص، برای اولین بار «دکترین مصونیت و در واقع، ممنوعیت اعضای خانواده از طرح دعوای مسئولیت مدنی (قهری) علیه یکدیگر» را که میراث حقوق کامنلا است، مطرح میکنیم. بهویژه این نظریه در دو نظام حقوقی آمریکا و انگلستان بسیار مطرح است که نشان دادیم آثار و حتی خود دکترین مذکور هنوز در انگلستان و آمریکا پابرجا است. به هنگام تبیین موضع حقوق داخلی مبنی بر پذیرفتهنبودن این نظریه و مبانی آن در عین شناسایی نقش آموزههای اخلاقی در قلمرو حقوق مسئولیت مدنی و معرفی مصادیقی از این تاثیر در فقه امامیه، به ریشه مغفولمانده مسئله در حقوق غربی پرداختهایم و آن را عبارت از فقدان شناسایی تاریخی مالکیت زن و زوجه دانستهایم.
ملخص الجهاز:
زمینههای قابل بحث درباره حقوق مسئولیت مدنی خانواده چندان گسترده است که حتی به عرصه روابط کاملا خصوصی زوجین هم کشیده میشود؛ به طوری که اگر از این زاویه به توصیههای اخلاقی و الزامات قانونی که شرع مقدس اسلام برای روابط جنسی زوجین بیان کرده نظری بیفکنیم، متوجه میشویم که این امر تا چه اندازه در استحکام یا فروپاشی خانواده نقش بزرگی دارد (نک.
مسئولیت مدنی خارج از قرارداد را مسئولیت مدنی غیرقراردادی یا ضمان قهری نیز نامیدهاند (صفایی، 1383: 5 و 6)، چنانکه مسئولیت تقصیری یا همان مسئولیت مبتنی بر تقصیر نیز درباره آن به کار رفته است (جعفری لنگرودی، 1370: 645).
به نظر میرسد در ادبیات حقوقی ما، هر گاه تعبیر «مسئولیت مدنی» به صورت مطلق به کار رود بیشتر مسئولیت غیرقراردادی یا همان ضمان قهری مراد است (کاتوزیان، 1369: 1).
مسئولیت مدنی در روابط زوجین: مطالعه تطبیقی در برخی کشورهای اروپایی و اسلامی، تهران: مرکز امور زنان و خانواده نهاد ریاست جمهوری.
دوره حقوق تعهدات (منابع تعهد: مسئولیت مدنی- ضمان قهری)، ترجمه: سید مهدی دادمرزی و محمدحسین دانشکیا، قم: دانشگاه قم، چاپ اول، ج2.
حقوق مدنی (ضمان قهری- مسئولیت مدنی)، تهران: دانشگاه تهران، چاپ دوم.
تا آنجا که نویسنده اطلاع دارد تنها کتابی که در این باره نوشته شده کتاب نسبتا تازه منتشرشدهای است با عنوان مسئولیت مدنی در روابط زوجین: مطالعه تطبیقی در برخی کشورهای اروپایی و اسلامی، از منیره خدادادپور که مرکز امور زنان و خانواده ریاست جمهوری در سال 1388 در 320 صفحه منتشر کرده است.
: شفیعی سروستانی، 1385؛ پزشکی، 1387؛ گاردنر، 1386؛ زیبایینژاد، 1388؛ رودگر، 1388؛ دهقان، 1388.