خلاصة:
«مثنوی معنوی» مولوی ، متضمّن عمیقترین مباحث خداشناسی، هستی شناسی، انسان شناسی و ... است. این کتاب که حاصل جمیع تجارب عارفانه و صوفیانه در سنّت اسلامی است، در حقیقت حکایت یک نوع سفرنامه معنوی و تجربه شخصی است که در ضمن یک رشته تعالیم و مفاهیم عرفانی به تصویر کشیده شده است. دو مبحث «عشق» و «فنا» از جمله آن مفاهیمی هستند که مولانا در «مثنوی» به آنها پرداخته است. نوشتار حاضر به شیوه مطالعات کتابخانهای، با هدف بررسی دو مقوله «عشق» و «فنا» با تکیه بر دیدگاه مولانا در «مثنوی معنوی»، نخست به توصیف عشق و فنا، و سپس به تبیین و تحلیل این دو مقوله و یاریگری «عشق» به سالک عارف در رسیدن به مقام فنا از دیدگاه عرفانی مولانا در «مثنوی معنوی» خواهد پرداخت.
ملخص الجهاز:
از ايـن رو توصـيه مـيکنـد کـه بشـر در هدايت و تربيت روحاني و رسيدن به سـعادت و کمـال انسـاني و نيـز در امـان مانـدن از مکايد نفس اماره و وساوس شيطاني که در اثناء سلوک بر دل او ميگذارد، بايد در سـايه عنايت و هدايت پير کامل قرار گيرند؛ و در سير و سلوک روحاني از وي پيـروي کننـد؛ و به اوامر و نواهي او بي چون و چرا گردن نهند؛ با او عشق بورزند و روح خود را چنـان بـا جان او پيوند زنند تا به مدد اتصال و فناي جز در کل ، به در جه کمال برسـند؛ بنـابراين ميگويد: اندرين وادي مـرو بـي ايـن دليـل لا احـب الافلــين گــو، چـون خليــل رو ز ســـايه ، آفتـــابي را بيـــاب دامــن شــه شــمس تبريــزي بتــاب ره نداني جانب اين سـور و عـرس از ضياء الحـق حسـام الـدين بپـرس (مولوي، ١٣٩٠، د١: ٤٣٠- ٤٢٨) بديع الزمان فروزانفر در شرح اين ابيات مينويسد: وادي، طريق طلب و مراحل سلوک است که متضمن دشواري ها و آفت هاي بسيار است و سالک بـه تنهـايي و بـدون مرشـد نميتواند آن ها را دفع کند ولي با وجود پير کامل و توسل به او، اين آفات اگر پـيش آيـد به راحتي برطرف ميگردد»(فروزانفر، ١٣٧٣، د١: ١٩٧).