خلاصة:
سامانه های همدیدی گوناگونی از قبیل پرفشار سیبری، کم فشار مدیترانه، کم فشار سودانی و موسمی هندوستان اقلیم ایران را تحت تاثیر خود قرار می دهند. در این پژوهش تغییرات فشار هسته مرکزی سامانه کم فشار سودانی برای پاسخ به این پرسش که آیا در دوره آماری این سامانه بر بارش های رگباری ناحیه کوهپایه ای داخلی ایران تاثیری داشته، مورد مطالعه قرار گرفت. در این مطالعه طی دوره 30 ساله آماری 1985 الی 2014، آمار رگبار های ایستگاه های همدید منطقه که توسط کد های دیده بانی 80 الی 99 در این ایستگاه ها ثبت و گزارش می گردند، استخراج و مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند و همچنین داده های فشار سطح دریا از مرکز پیش بینی محیطی آمریکا اخذ و طول و عرض جغرافیایی کانون تشکیل سامانه کم فشار سودانی، مورد واکاوی و مطالعه قرار گرفت. نتایج این تحقیق نشان می دهد که در فصل زمستان میانگین تعداد و مقدار بارش های رگباری در ایستگاه های همدید منطقه، در طول دوره آماری کاهش یافته و همچنین فشار هسته مرکزی سامانه کم فشار سودانی نیز نشان می دهد که در فصل زمستان دارای تغییرات معنی دار در راستای تضعیف عملکرد بارش رگبارها بوده و از تعداد و بارش آنها کاسته شده است و از لحاظ مکانی در طول جغرافیایی آن تغییر معنی داری رخ نداده ولی عرض جغرافیایی آن به عرض های پایین تر منتقل شده است که جابجایی جنوب سوی آن می تواند فرآیند ادغام آن با سامانه های مدیترانه ای و در نتیجه بارش ها را تضعیف نماید. تغییرات در فشار هسته مرکزی کم فشار سودانی در پائیز، در راستای افزایش میزان بارش رگبارها علی رغم ثابت بودن تعداد رگبارها در منطقه مورد مطالعه است. طول جغرافیایی محل تشکیل هسته مرکزی سامانه کم فشار سودانی در پائیز دارای تغییرات معنی داری بوده است. همچنین این سامانه از لحاظ عرض جغرافیایی در فصل پاییز تغییرات معنی دار نداشته ولی علامت مثبت نشان می دهد که به سمت عرض های بالاتر و شرق متمایل شده است که موجب افزایش تاثیرگذاری این سامانه در فصل پائیز بر روی ناحیه کوه پایه ای داخلی ایران شده است.
ملخص الجهاز:
نتايج اين پژوهش نشان مي دهد که در فصل زمستان ميانگين تعداد و مقدار بارش هاي رگباري در ايستگاه هاي همديد منطقه ، در طول دوره آماري کاهش يافته و همچنين فشار هسته مرکزي سامانه کم فشار سوداني نيز نشان مي دهد که در فصل زمستان داراي تغييرات معنيدار در راستاي تضعيف عملکرد بارش رگبارها بوده و از تعداد و بارش آن ها کاسته شده است و از لحاظ مکاني در طول جغرافيايي آن تغيير معنيداري رخ نداده ولي عرض جغرافيايي آن به عرض هاي پايين تر منتقل شده است که جابجايي جنوب سوي آن مي تواند فرآيند ادغام آن با سامانه هاي مديترانه اي و در نتيجه بارش ها را تضعيف نمايد.
با دريافت نقشه هاي همديدي سطح زمين از مرکز پيش بيني محيطي امريکا (NCEP) از لحاظ طول و عرض جغرافيايي محل تشکيل کانون هسته مرکزي آن در دوره آماري، مشخص شد که کم فشار سوداني در غرب منطقه مورد مطالعه دوره آماري ١٩٨٥ الي ٢٠١٤ تشکيل شده است (شکل ٦).
با توجه به توضيحات فوق در اين پژوهش ، تغييرات مکاني و شدتي فشار در هسته مرکزي (کانون غربي) اين سامانه در راستاي طول و عرض جغرافيايي طي فصول پائيز و زمستان دوره آماري، مورد مطالعه و تحت بررسي قرار گرفت که نتايج آن در جدول (١) آمده است .
بررسي تغييرات مکاني هسته مرکزي فشار اين سامانه در سري زماني در راستاي طول و عرض جغرافيايي در فصول پاييز و زمستان در دوره ٣٠ ساله مورد مطالعه ، در شکل هاي (٨) و (٩) نشان داده شده است .