خلاصة:
در اوایل دوره هخامنشی رویدادهایی همانند کشته شدن ناگهانی کوروش، کمبوجیه و بردیا در طی یک روند تدریجی رخ میدهد، که موضوع مورد بحث بسیاری از پژوهشگران حوزه تاریخ شده است. بسیاری از محققان این موضوع را به صورت انفرادی مورد تحلیل و مباحثه قرار دادهاند ولی تاکنون چگونگی کشته شدن کوروش کمتر مورد بحث قرار گرفته و به صورت یک روند حذف تدریجی خانواده کوروش از سلطنت مورد مباجثه قرار نگرفته است. هدف از این پژوهش آن است که رابطهای بین سه قتل عضو این خانواده، یعنی کوروش و دو پسرش بردیا و کمبوجیه وجود داشته است و در تمامی این رویدادها داریوش و پدرش حضور داشتهاند. این نوشته برای نخستین روند به قدرت رسیدن خانواده داریوش و حذف خانواده کوروش را مورد بررسی و تحلیل قرار میدهد. نتیجه بر آن است که در روند کشته شدن کوروش وشتاسپ و همیارانش حضور داشته و آنها کوروش را پس از نبرد باسکاها در حال بازگشت به موطن خود به قتل میرسانند و چون شرایط برای دستیابی قدرت مناسب نبود و داریوش هنوز بسیار جوان بود، از اینرو کمبوجیه پسر کوروش به حکومت می-رسد. پس از مرگ کمبوجیه بردیا برادر راستین کمبوجیه به قدرت میرسد داریوش به همراه شش یار خود بدون هیچ ممانعتی وارد دربار بردیا شده اورا میکشند. بسیاری از ساتراپها که از ماجرای قتل بردیا با خبر می شوند شورش می کنند، داریوش به سرکوبی شورشها میپردازد و برای توجیه قانونی بودن حکومت خود به ساختن داستان گوماتای مغ و بردیای دروغین میپردازد
ملخص الجهاز:
نتیجه بر آن است که در روند کشته شدن کوروش وشتاسپ و همیارانش حضور داشته و آن ها کوروش را پس از نبرد باسکاها در حال بازگشت به موطن خود به قتل میرسانند و چون شرایط برای دستیابی قدرت مناسب نبود و داریوش هنوز بسیار جوان بود، از این رو کمبوجیه پسر کوروش به حکومت میرسد.
ایـن پـژوهش در پـی پاسخ به این پرسش است که قتل کوروش ، کمبوجیه و بردیا چگونـه رخ داده اسـت و نقـش خـانواده داریوش در این وقایع چه بوده است ؟ از نظر قدمت زمانی پیشینه پژوهش بر میگردد به حداقل ١٧٠ سال و از زمان استنساخ کتیبـه داریوش توسط هنری راولینسون و قرائت های متعددی که از کتیبـه هـای هخامنشـی کـه پـس از آن خوانده شده یا در کاوش های باستان شناختی به دست آمدند.
٦ داریوش در سنگنوشته بیستون شرح ماجرا را از زبان خودش این گونه بیان مـی - کند : «پسر کوروش ، کمبوجیه از دودمان ما در این جا پادشاه بود، این کمبوجیه برادری داشت بردیـا که با کمبوجیه از یک مادر و پدر بودند، سپس کمبوجیه به مصر رهسپار شد پس از آن مردم عصیانگر شدند و درکشور و در پارس و در ماد و سایر کشورها دروغ رو به فزونی گذاشت سپس یک نفر مغ بـه نام گوماتا در"پیشیا او واده " در نزدیکی کوه "آراکادریش " شورشی بر پـا کـرد.