خلاصة:
هویت، تشخص و مرزبندیهای گفتمانی تنها در تمایز و تفاوتهای گفتمانی است که شکل میگیرد. در واقع گفتمانهای مختلف یک رابطه دوسویه با یکدیگر دارند. از سویی در تمایز و تخالف با یکدیگر تهدیدکننده یکدیگر هستند و از سوی دیگر تنها در تمایز و در غیریتسازی با یکدیگر است که متمایز میشوند؛ لذا هویت بخش یکدیگر هستند. در درون فراگفتمان جمهوری اسلامی ایران نیز از ابتدای انقلاب تا کنون گفتمانها و خردهگفتمانهای متعددی حضور داشتهاند. هدف این پژوهش مواجهه این گفتمانها با یکدیگر، سنخشناسی مواجهات گفتمانی و بررسی تحولات در رقابتها و مواجهات گفتمانی است. در این مسیر از روش گفتمانی «لاکلا و موفه» استفاده میشود. در سنخشناسی نیز از نظریه موفه در مورد انواع مواجهات و رقابتهای گفتمانی استفاده شده است. موفه انواع مواجهات را به سه نسخه پساسیاسی، آگونیستیک و آنتاگونیستی تقسیمبندی میکند. یافتههای مقاله نشان میدهد که در میان گفتمانهای درون جمهوری اسلامی از دهه شصت تا کنون هر سه نوع مواجهه وجود داشته است که مواجهه پساسیاسی در دهه 60، مواجهه اگونیستیک در دهه 70، و مواجهه آنتاگونیستی در دهه 80 غلبه داشته است.
ملخص الجهاز:
دکتر محمدرضا تاجيک در ديباچه اي با عنوان «به بهانه مقدمه » بر کتاب «رقابت هـا و چالش هاي سياسي در ايران » امروز توصيف گويا و هرچند خشني از اوضـاع سياسـي ايـران امـروز ارائه کرده است : «به راستي اين روزها بر ما چه ميگذرد؟ چگونه شده است که يکديگر را «گرگ » هم تعريـف کرده ايم و تدارک جنگ «خودي» عليه «خودي» را در انديشه مي پرورانيم ؟ بر مـا چـه گذشـته 232 است که «اشک ها»، «خون ها»، «عشق ها» و «معرفت ها»، را به يکبـاره فرامـوش کـرده ايـم و بـا «ديده » نفرت به يکديگر مي نگريم ؟ چه تحولي در ما حـادث شـده کـه ايـن چنـين مقهـور و محصور قدرت و بازيهاي آن شده ايم و براي نيل بدان ، هر وسيله اي را مباح پنداشته ايم ؟ چـه دگرديسياي رخ داده است که ما به اصـطلاح مشـکل گشـايان ، بـه طـور فزاينـده اي در حـال تبديل شدن به جزيي از «مشکلات » جامعه خود گرديده ايم ؟..
به سخن ديگر؛ نوع رابطه ميان کارگزاران و نخبگان سياسي در اين دوره که ميتوان تحت عنـوان جناح چپ و راست آنها را دسته بندي کرد در مواجهه با يکديگر قابليت گفتمان شدن نداشتند و صرفا در حد مواضع سياسي و عقيدتي يا جريان هاي سياسي و حزبي باقي ماندند؛ امـا در مواجهـه بـا غيـر بيروني يک گفتمان بودند که دال ها و معاني خاص و متفاوت خود را توليد کرده اسـت .