خلاصة:
در عصر حاضر نظامهای منطقهای حقوق بشری ضمن برخورداری از مکانیسمهای مناسب حقوق بشری، اولویت خویش را در رصد کردن وضعیت حقوق بشر در دولتهای عضو و اتخاذ تدابیری مناسب برای رویارویی با نقضهای حقوق بشری در این کشورها قرار دادهاند. سازمان همکاری اسلامی نیز بهعنوان یک نهاد منطقهای در سالهای اخیر در زمینۀ توجه به حقوق بشر شاهد تحولاتی بوده است که میتوان آنها را در قالب تهیۀ اسناد حقوق بشری و طرحریزی مکانیسمهای حداقلی برای ارتقای حقوق بشر در دولتهای اسلامی مورد ارزیابی قرار داد. در مقالۀ پیشِرو ضمن پرداختن به چگونگی توجه سازمان به حقوق بشر، بررسی خواهد شد که رویکرد سازمان همکاری اسلامی در زمینۀ حقوق بشر برونگرا بوده یا اینکه در اسناد و رویۀ حقوق بشری سازمان درونگرایی نیز جایگاهی را به خود اختصاص داده است. درنهایت مشخص میشود با آنکه اسناد و رویۀ سازمان عمدتاً با تأکید بر وضعیت حقوق بشر مسلمانان در کشورهای غیرعضو رویکردی برونگرا بوده، اما رویۀ اخیر در رصد کردن وضعیت حقوق بشر در برخی دولتهای عضو ضمن عدول از رویۀ سنتی سازمان، بیانگر نشانههایی از گرایش به رویکردی درونگرا در زمینۀ حقوق بشر است؛ هرچند واکنش تبعیضآمیز سازمان به نقضهای حقوق بشری در دولتهای عضو از ایرادهای بزرگ این رویه است.
ملخص الجهاز:
سازمان همکاري اسلامي در ترازوي سنجش برون گرايي يا درون گرايي در زمينۀ حقوق بشر 1 سيداحمد طباطبايي 2 سيدحسن موسوي اصل چکيده در عصر حاضر نظام هاي منطقه اي حقوق بشري ضمن برخورداري از مکانيسم هاي مناسب حقوق بشري، اولويت خويش را در رصد کردن وضعيت حقوق بشر در دولت هاي عضو و اتخاذ تدابيري مناسب براي رويارويي با نقض هاي حقوق بشري در اين کشورها قرار داده اند.
بررسي دستورالعمل جلسات سازمان همکاري اسلامي و کميسيون دائمي مستقل حقوق بشر و رويۀ آن ها در واکنش به نقض هاي حقوق بشري در برخي دولت هاي عضو نيز در رسيدن به پاسخي مناسب براي پرسش پژوهش و درک برون گرا يا درون گرا بودن رويکرد سازمان در زمينۀ حقوق بشر نيز راهگشا خواهد بود.
سازمان همکاري اسلامي در زمينۀ حمايت از حقوق بشر و رويارويي با نقض هاي حقوق بشري در دولت هاي عضو از مکانيسم مناسبي برخوردار نبوده و از طريق تأسيس کميسيون دائمي مستقل حقوق بشر انتظار ميرفت اين نقيصه مرتفع گردد، اما متأسفانه اساسنامۀ کميسيون نيز براي اين نهاد صلاحيت گسترده اي در اين زمينه درنظر نگرفت و شرايط لازم براي دريافت شکايات فردي و بين دولتي در زمينۀ نقض هاي حقوق بشري نزد کميسيون فراهم نشده است (١١٤٩ ,٢٠١١ ,Cismas).
3. OIC Independent Permanent Human Rights Commission (IPHRC) concludes its 4th Session, http://www.