خلاصة:
حق متهم بر داشتن وکیل در فرآیند کیفری یکی از جلوههای بنیادین حقوق شهروندی بهشمار میرود. بهرهمندی از مساعدت وکیل بهعنوان یکی از اساسیترین تضمینات منصفانه بودن دادرسی در محاکمات کیفری، از نهایت اهمیت برخوردار است. این حق اکنون در بیشتر کنوانسیونهای بینالمللی حقوق بشر و همینطور در بیشتر نظامهای حقوقی دنیا بهرسمیت شناخته شده است. از آنجا که مطالعه تاریخی چگونگی شناسایی این حق در تضمین کنونی آن تأثیر بسزایی دارد، مطالعه چیستی و چرایی آن از منظر تاریخی امری است ضروری. رهیافت پژوهش حاضر این میباشد که حق دسترسی به وکیل مدافع با مفهوم «آیین قانونی لازم» ارتباط نزدیکی دارد و براساس آن پیریزی شده است. این اصطلاح، یک مفهوم تاریخی و پایه و اساس شکلگیری و توسعه «حق بر دادرسی منصفانه» و بهتبع آن حق دسترسی به وکیل دادگستری بهشمار میرود. پژوهش حاضر ارتباط میان انصاف در رسیدگیهای کیفری از یک سو و تضمین حق دسترسی به وکیل مدافع را از سوی دیگر به ما نشان خواهد داد.
ملخص الجهاز:
از آنجـايي کـه مطالعـه تـاريخي چگونگي شناسايي و تضمين اين حق ، با تکيه بـر نظـام هـاي دادرسـي کيفـري تـاکنون به صورت جامع مورد بررسي قرار نگرفته است ، هدف ايـن نگـارش بررسـي ايـن موضـوع 70 است که تئوري تضمين اين حق بر چه پايه و بنياني استوار است و در نظام هاي متعـدد دادرسي کيفري چه تمايزاتي در مبنا و منشأ آن وجود دارد؟ مطالعات پيرامـون رابطـه ميـان مفهـوم «آيـين قـانوني لازم » و «حـق بـر دادرسـي منصفانه » ما را در فهم چگونگي شکل گيري و توسعه مطالبات پيرامون تضـمين حقـوق متهم - که حق بر دسترسي به وکيل مدافع يکي از آن حقـوق اسـت - يـاري مـيکنـد.
موضوع اول عبارت است از اينکه آيا متهم بايد از حـق معاضـدت حقـوقي دوستان خود (مشاور خود) در تمهيد دفاع عليه اتهامي کـه بـه موجـب آن مـورد پيگـرد قضايي قرار گرفته برخوردار باشد، مشروط به آنکه اين مشاور با هزينه خود به ايـن کـار بپردازد و دوم آنکه ، درصورتيکه متهم خود قادر به پرداخت هزينۀ مشاور حقوقي نباشد آيا دولت تکليفي در رابطه با پرداخت اين هزينه ها دارد يا خير؟ اين نخستين نشانه ها در تاريخچه تضمين حق دسترسي به وکيل مدافع است که منجر به وضعيت فعلـي، يعنـي شناسايي و توسعه اين حق در بيشتر نظام هاي کيفري شد(١٣ .
5. Chowdharay-Best, "The History of right to counsel", Journal of Criminal Law, Vol. 40, 1976.
Marvin Becker and George Heidelbaugh, "The right to counsel in criminal cases – An inquiry into the history and practice in England and America", Notre Dam Law Review, Vol 28, Issue 3, 1953.