خلاصة:
در دنیای امروزی، افزایش تأثیر مثبت ویژگیهای شخصیتی ستارگان در جذابیت کالاها و خدمات، آنها را به ارزش اقتصادی تصویر خود در عرصهی تبلیغات تجاری آگاه نموده و این امر تمایل اسپانسرها به انعقاد قرارداد بهرهبرداری با آنان در مقابل عوض را بیشتر کرده است. حقوق ستارگان نسبت به تصویر، صدا و سایر ویژگیهای شخصی و ظاهری خود در این زمینه، «حقوق تصویری» نامیده میشود. هرچند بهرهبرداری از حقوق تصویری ستارگان، قاعدتاً به موجب قرارداد و در مقابل پرداخت مبلغ و هزینه صورت میگیرد، لیکن احتمال بهرهبرداری غیرمجاز نیز وجود دارد که موجب تضرر ستاره و تضییع منافع اقتصادی وی میشود. در برخی کشورهای غربی، در راستای حمایت از آنها نهاد جدیدی تحت عنوان «حق شهرت» به رسمیت شناخته شده است، یا از ابزارهای حقوق مالکیت فکری و مسؤولیت مدنی جهت حمایت از حقوق تصویری استفاده میشود؛ در نظام حقوقی ایران نیز، با توجه به پوشش ناکافی حقوق مالکیت فکری نسبت به این موضوع و عدم حمایت قانونی کافی و شفاف از حقوق تصویری، وضعیت این موضوع مبهم بوده و این امر چه بسا برای صاحبان شهرت، منجر به بیعدالتی گردد. زیرا استفاده غیرمجاز از حقوق تصویری ستارگان، موجب ضرر آنها میشود که اعتقاد به عدم پیشگیری یا عدم جبران آن، خلاف اصول کلی حقوقی و اخلاقی است. از این رو، بلحاظ فقدان نهاد حمایتی خاص، و نظر به اینکه قواعد حقوق مالکیت فکری، این موضوع را پوشش نمیدهد، لذا ستارگان در تدارک ضرر خود، میتوانند به نهادها و موجبات ضمان قهری و قوانین مربوط به مسؤولیت مدنی متوسل شوند.
Nowadays, by the increasing positive impact of personality characteristics of celebrities on the attractiveness of goods and services, celebrities found the value of their economic image in commercial advertising, which made the sponsors more willing to conclude license contracts with them. In this area, celebrities’ rights are called “image rights”. The exploitation of celebrities’ image rights is logically in return for payment of costs under contract; however, there is possibility of unauthorized exploitation that cause celebrity to sustain loss and affect her/his economic interests. In some western countries, new institution called “Publicity Rights” has been recognized or the tools of intellectual Property Rights and Civil Liability have been used to protect image rights. In the Iranian legal system, due to insufficient coverage of Intellectual Property Law to this issue, this issue is vague and this may lead to injustice for celebrities. Because the unauthorized use of image rights of celebrities cause them financial and moral loss, which the belief to lack of prevention or lack of relief, is contrary to the general principles of law and morality. Thus, because of the lack of specific protection, to compensate their loss, celebrities can invoke to civil liability and tort law.
ملخص الجهاز:
ضمانت اجراهاي حقوق تصويري ستارگان در حقوق ايران فيض الله جعفري مهرناز مختاري تاريخ دريافت : ٩٧/١٠/١٢ تاريخ پذيرش : ٩٨/٠٧/٠٥ چکيده در دنياي امروزي، افزايش تأثير مثبت ويژگي هاي شخصيتي ستارگان در جذابيت کالاهـا و خدمات، آنها را به ارزش اقتصادي تصوير خود در عرصة تبليغات تجاري آگـاه نمـوده و اين امر تمايل اسپانسرها به انعقاد قرارداد بهرهبرداري با آنان در مقابـل عـوض را بيشـتر کرده است .
در برخي کشورهاي غربي ، در راستاي حمايت از آنهـا نهـاد جديدي تحت عنوان «حق شهرت» به رسميت شناخته شده است ، يا از ابزارهاي حقـوق مالکيت فکري و مسئوليت مدني به منظور حمايت از حقوق تصويري استفاده مي شود؛ بـا اين حال، وضعيت کاملا شفاف نيست .
در ادامة مقاله ، اين موضوع مـورد بحـث قـرار خواهـد گرفـت کـه حقـوق تصويري ستارگان در قلمرو شمول هيچ يک از شاخه هاي حقوق مالکيت فکري قرار نمي گيـرد و نيازمند تأسيس حقوقي جديد است ، تا از ستارگان در صورت بهره برداري غيرقانوني حمايت شود.
در برخي از نظام ها، تلاش شده است تا حمايت از حقوق تصويري سـتارگان ، در قالـب قواعد کپي رايت و علامت تجاري صورت گيرد و اين موضوع مورد بررسي جدي قرار گرفته است تا مشخص شود آيا ستارگان مي توانند براي تحصيل حمايت به حقـوق مالکيـت فکـري متوسـل شوند.