خلاصة:
حکومت بنی مزید از میان قبیلهی شیعی بنی اسد برخاسته و در شهرهای شیعه نشین جنوب بغداد و با حمایت بویهیان تشکیل شد. مهمترین برههی حکومت ایشان پس از سقوط آلبویه بود که سلجوقیان سنی مذهب بر عراق مسلط شدند. شیعیانی که با حمایت بویهیان شعایر خود را ترویج نموده و مبانی فقهی مذهب خود را مستحکم ساخته بودند، دچار تنگناهایی شدند و تنها حمایت امرای مزیدی مانع تضعیف بیشتر ایشان شد. امرای بنی مزید که در اواخر حکومت بویهیان قدرت زیادی پیدا کرده بودند، با استفاده از جنگهای جانشینی ملکشاه توانستند قدرت خود را گسترش داده و به حمایت از شیعیان بپردازند. مقالهی حاضر با رویکردی توصیفی-تحلیلی و با تکیه بر منابع دست اول و استفاده از تحقیقات موجود به بررسی نقش بنی مزید در حمایت از شیعیان و گسترش تشیع و تحکیم مبانی فقه شیعه پرداخته است و به این نتیجه نائل آمده که مزیدیان از دو جهت نقش پررنگی در تشیع داشتند. از یک جهت ایشان حامی شیعیان بغداد بودند و مانع تعرض عامه سنی به آنها میشدند و از جهت دیگر با پایهگذاری شهر حلّه و رونق بخشیدن به آن به گسترش تشیع و تحکیم مبانی فقه شیعه پرداختند، که این اثرگذاری ایشان تا قرنها بعد نیز ادامه یافت.
ملخص الجهاز:
مقالهی حاضر با رویکردی توصیفی-تحلیلی و با تکیه بر منابع دست اول و استفاده از تحقیقات موجود به بررسی نقش بنی مزید در حمایت از شیعیان و گسترش تشیع و تحکیم مبانی فقه شیعه پرداخته است و به این نتیجه نائل آمده که مزیدیان از دو جهت نقش پررنگی در تشیع داشتند.
از یک جهت ایشان حامی شیعیان بغداد بودند و مانع تعرض عامه سنی به آنها میشدند و از جهت دیگر با پایهگذاری شهر حلّه و رونق بخشیدن به آن به گسترش تشیع و تحکیم مبانی فقه شیعه پرداختند، که این اثرگذاری ایشان تا قرنها بعد نیز ادامه یافت.
مسأله اصلی تحقیق حاضر بررسی این مسأله است که مزیدیان چگونه در حمایت از شیعیان و گسترش تشیع تأثیر داشتهاند و در جواب این مسأله فرضیهای مقاله این بوده که مزیدیان از دو راهِ حمایت از شیعیان بغداد و و ساخت شهر حلّه و تبدیل آن به مرکزیت علمی شیعیان نقش مهمی در مذهب تشیع ایفا نمودهاند.
اما هیچکدام از این تحقیقات به صورت اختصاصی به نقش بنی مزید در حمایت از شیعیان و گسترش تشیع که برخی مصادیق آن پس از سقوط این سلسله رخ داده نپرداختهاند که مقالهی حاضر در صدد تبیین این مسأله بوده است.
ولی شهر حلّه هم چنان به عنوان شهری آباد باقی ماند و تا قرنها بزرگترین پایگاه تشیع در عراق بود (ابن بطوطه، 1348: 1/239) حکومت بنی مزید با حکومتهای آل بویه، سلجوقیان، خلافت عباسی و خلافت فاطمی معاصر بودند و بسیاری از مسائل داخلی ایشان تحت تأثیر روابط با این حکومتها قرار داشت.