خلاصة:
بررسی و شناخت وضعیت محلات و تنگناهای توسعه آنها به لحاظ پایداری و توسعه پایدار در شهرها، از مسایلی است که اخیراً در فرهنگ برنامهریزی شهری مطرح شده، اما هنوز در کشور ما جایگاه آن به خوبی طرح نشده است.لذا هدف اصلی این پژوهش سنجش سطح پایداری اجتماعی- اقتصادی در محله قطارچیان شهر سنندج با استفاده از شاخص جاپای بوم شناختی می باشد.روش تحقیق در این پژوهش از نوع توصیفی تحلیلی و با تکیه بر مطالعات کتابخانه ای و اسنادی و برداشت های میدانی می باشد.بدین منظور تعداد 337 پرسش نامه در میان ساکنین این محله توزیع شده است.شایان ذکر است که مقدار ضریب آلفای کرونباخ (0.78) نیز روایی پرسش نامه ها را در حد زیادی تایید می کند.متغیر وابسته در این تحقیق اجزاء جاپای بوم شناختی(غذا، حمل و نقل، مسکن و کالای مصرفی) و متغیر وابسته نیز عوامل اجتماعی – اقتصادی(سن، جنس، تأهل و تجرد، سطح درآمد و سطح تحصیلات) می باشند.تحلیل داده ها با استفاده از تحلیل رگرسیونی چند متغیره، آزمونT و ضریب Beta در دو مرحله صورت گرفته است.ابتدا در مرحله اول تأثیر عوامل اجتماعی- اقتصادی بر تک تک اجزاء جاپا مورد بررسی قرار گرفته و در مرحله دوم نیز تأثیر همین عوامل بر روی جاپای کلی محله مورد بررسی قرار می گیرد.نتایج نشان می دهد که در میان متغیرهای اجتماعی اقتصادی، سطح درآمد بیشترین تأثیر را بر جاپای بوم شناختی غذا، حمل و نقل و مسکن داشته و سطح سواد نیز بیشترین تأثیر را بر جاپای کالاهای مصرفی در محله قطارچیان دارد.به صورت کلی نیز می توان نتیجه گرفت که پارامترهای متغیر اجتماعی اقتصادی به طور کلی در حدود 83 درصد بر جاپای کلی محله قطارچیان تأثیرگذار می باشند.
ملخص الجهاز:
در ایران تاکنون پژوهشی مبنی بر ارزیابی جاپای بومشناختی در هیچیک از سطوح ارائه نشده و تنها در سالهای اخیر چند پژوهش (سرایی و فرشاد، 1388؛ رضوانی و دیگران، 1389؛ ساسانپور، 1387) در زمینه معرفی این شاخص به عنوان شاخصی مفید برای سنجش میزان پایداری در شهرها صورت گرفته است.
جدول6- ضرایب و معنیداری کلیه متغیرهای اجتماعی- اقتصادی بر جاپای بومشناختی حملونقل در محله قطارچیان (به تصوير صفحه مراجعه شود) با توجه به اینکه هرچه مقادیر Beta و T بزرگتر بوده و سطح معنیداری (Sig) کوچکتر باشد، متغیر مستقل تأثیر بیشتری بر متغیر وابسته خواهد داشت.
جدول8- ضرایب و معنیداری کلیه متغیرهای اجتماعی- اقتصادی بر جاپای بومشناختی مسکن در محله قطارچیان (به تصوير صفحه مراجعه شود) با توجه به اینکه هرچه مقادیر Beta و T بزرگتر بوده و سطح معنیداری (Sig) کوچکتر باشد، متغیر مستقل تأثیر بیشتری بر متغیر وابسته خواهد داشت.
جدول12- ضرایب و معنیداری کلیه متغیرهای اجتماعی- اقتصادی بر جاپای بومشناختی در محله قطارچیان (به تصوير صفحه مراجعه شود) با توجه به محاسبات و تحلیلهای صورت گرفته برای محلهی قطارچیان، مشاهده میشود که متغیر سطح درآمد با مقدار Beta= 812/0 و مقدار T=540/23 و سطح معنیداری ..
در این پژوهش سعی شد تا تأثیر عوامل اجتماعی- اقتصادی بر پایداری محلهی قطارچیان با استفاده از شاخص جاپای بومشناختی بررسی شود.
Sustainable Transport Planning: Estimating the Ecological Footprint of Vehicle Travel in Future Years, journal of urban planning and development, 131: 3.
Institutiona l ecological footprint analysis – a case study of university of New Castle, Australia.
Ecological footprints and sustainable urban form.