خلاصة:
کتاب ترغیب الصلوة متنی کهن به زبان فارسی متعلق به دورۀ عراقی است که در آداب نیایش و پرستش اسلام یعنی نماز نوشته شده است. این اثر بیش از نهصد سال در دل کتابخانهها، حوزههای دینی و مراکز علم و فرهنگ ذخیره شد تا امروز چشمهای جوشان از زبان و ادبیات و تاریخ کهن را برای ما ارمغان آورد. پژوهش حاضر براساس تصحیح انتقادی متن کتاب ترغیب الصلوة، با رویکرد زبان شناسی انتقادی مبتنی بر متن و گفتمان (تحلیل نقش ایدئولوژی و قدرت در متن) و نظریۀ فرکلاف (1989) انجام گرفته است. فرضیۀ این پژوهش، بررسی شاخصهای سبک عراقی در متن از دو منظر واژگانی و دستوری (دستور تاریخی) است و به دنبال پاسخ به این پرسش است که آیا متن به راستی به دورانی که بدان منسوب است تعلق دارد یا خیر؟ (مثبت) و آیا متن، از لهجههای فرعی سود جسته یا بر زبان فارسی معیار پای فشرده است؟ (فارسی معیار). با بررسی متن، واژگان و ترکیبهای بدیع و نویافتهای که در لغتنامههای فارسی وجود ندارد و گنجی گرانقدر در این متن کهن است به همراه اطلاعات ارزندۀ تاریخی، جغرافیایی و اجتماعی و فرهنگی از تاریخ و جامعۀ ایران آن روزگار به دست آمده است. در پایان ضمن کتابشناسی مآخذ متن، دربارۀ آثار و کتابهای گمنامی که در این اثر از آنها یاد شده، سخن گفتهشده و بخش کوتاهی از متن برای آشنایی بیشتر به پیوست مقاله گزارش شده است.
The book Torqib al-Salawat belongs to the Iraqi period, which is written in the prayers of the objective Islamic worship. This work has been preserved for nine hundred years in libraries, religious seminaries, and the centers of science and culture. The present study is based on a critical correction of the text of the book Torqib al-Salawata critique of textual and discourse-based critical linguistics (analysis of the role of ideology and power in the text) and the view of Fairclough (1989). The hypothesis of this study is to examine the characteristics of the Iraqi style in the text from the perspective of history (historical order) and it seeks to answer the question that this verse really belongs to the period to which it is attributed or not? (yes) Is one of the sub-categories of profitable profiteering or Persian language a compact standard? (Persian standard). By examining the text, words, and novel and written combinations that do not exist in Persian dictionaries, there is a valuable analysis of this text, along with valuable historical, geographical, social, and cultural information from the history and society of Iran at that time. Finally, in addition to the bibliography of the mentioned sources, the works and anonymous books that have been mentioned in this work have been discussed and a short section of the text has been attached for more information.
ملخص الجهاز:
[کشف الظنون 1/399؛ فهرستواره فقه 1400 ساله اسلامی ص 64؛ مشترک پاکستان 14/451-460؛ دنا 2/1158-1159 (9 نسخه)] نسخۀ پایه استانبول، نورعثمانیه؛ شمارۀ نسخه: 1427 خط: نستعلیق، مُحَمَّدمُقِیمِ ابنِ أبِی القاسِمِ ابنِ عَبدُالرَّحمانِ ابنِ أحمَدِ الاسفرغابادی ، تا: 669 ق؛ مصحح؛ کاغذ: نخودی آهار مهره، جلد: تیماج سوخته با نقش زراندود برجسته لچک و ترنج و سر ترنج و پاترنج و لچکهای کنگره دار مزین به گل و برگهای سادۀ مکرّر زرّین و سر طبل ضربی، 200 گ (1ر- 200پ)، 19 سطر، اندازه: 9/12 × 21 سم [ف: 1/29-213]، اندازه: 13 × 18 وقف عثمان خان پسر سلطان مصطفی خان عثمانی در حدود 1000 قمری آغاز: پس از حمدِ خداوند و درود بر رسولِ وی، میگوید بندۀ ضعیف، محّمد بن احمد بن الزاهد رَحمَةُ اللهِ عَلَیهِ که چون بدین حدیث رسیدم که رسول صَلّی اللهُ عَلیهِ وَ سَلَّمَ فرموده: اوّلْ حسابْ که بر بنده بکنند روزِ قیامت، از نماز باشد انجام: تَمَّت هٰذِهِ کتابةُ الشَّریفَةُ وَ الرِّوایةُ الصَّحیحَةُ فی یدِ العَبدِ المُذنِبِ الرّاجی إلی رَحمَةِ الکَریمِ الهَادِی أحَقَرُ العِبادِ الآثِم مُحَمَّدمُقِیمِ ابنِ أبِی القاسِمِ ابنِ عَبدُالرَّحمنِ ابنِ أحمَدِ الأسفرغابادی شَرَّفَهُمُ اللهُ بِوُفُورِ الأیادی فی سَنَة 669(1) از این اثر 12 نسخه دیگر در فهرست نسخه های خطی ایرانی معرفی شده است: 1.
قم؛ مرعشی؛ شماره نسخه: 7701 آغاز: برابر؛ انجام: اگر تر باشد پاک نشود نزدیک امام محمد در این صورت پاک شود و نزدیک امام یوسف خط: نستعلیق هندی، بی کا، بیتا؛ مجدول؛ مهر: «محمد بن عبد الوهاب» (مربع)؛ جلد: مقوایی عطف گالیگور نیلی، 175 گ، 19 سطر، اندازه: 16×27 سم [ف: 20-81] 12.