خلاصة:
در این مقاله به بررسی و طبقهبندی وابستههایی میپردازیم که یک مشارک را در جمله توصیف میکنند. این وابستهها گاهی متمم و گاهی افزوده هستند. متممها را در سه گروه متمم فاعلی (علی خسته به نظر میرسید)، متمم مفعولی (بچهها علی را مبصر کردند) و متمم متمم حرف اضافهای (مریم از احمد یک شوهر خوب ساخت) قرار دادهایم. افزوده-ها را هم به دو گروه افزوه قیدی (دروازهبان توپ را ماهرانه پرتاب کرد) و افزوده اسنادی تقسیم کردهایم. افزودههای اسنادی را در سه طبقه مسند تشریحی (علی غذا را سرد خورد)، مسند نتیجهای (علی غذا را شور پخت) و مسند شرایطی ( من گرسنه کار نمیکنم) قرار دادهایم. معرفی سه نوع افزوده اسنادی و بررسی ساختهای مشابه و تمیز آنها از یکدیگر هدف اصلی این مقاله است. مسند تشریحی، نتیجهای و شرایطی نمونهای از ساختهای دوگزارهای در زبان هستند، مسند تشریحی، نتیجهای و شرایطی نقشی متفاوت از قید دارند.
ملخص الجهاز:
در مورد متمم فاعلي و مفعولي، هر چند با نامي ديگر، قبلا در دستور زبان فارسي مباحثي صورت گرفته است ، اما معرفي سه نوع افزوده اسنادي و بررسي ساخت هاي مشابه و تميز آنها از يکديگر هدف اصلي اين مقاله است .
مسند تشريحي، نتيجه اي و شرايطي نمونه اي از ساخت هاي دوگزاره اي در زبان هستند، به اين معني که در يک جمله ساده همزمان از لحاظ معنايي دو گزاره وجود دارد.
Participant oriented ٢- مسند تشريحي اگر جملۀ «او کور به دنيا آمد» را در نظر بگيريد، همزمان در اين جملۀ ساده دو گزاره وجود دارد که هر دو نکته اي در مورد فاعل جمله (او) بيان ميکنند.
٣- مسند نتيجه اي نقطۀ اشتراک ساخت هاي نتيجه اي و تشريحي اين است که در هر دوي آنها دو گزاره به کار ميرود، اما ساخت نتيجه اي با افعالي به کار ميرود که «تغيير وضعيت » را نشان ميدهند ( & Goldberg ;١٩٨٣ ,Simpson ٢٥١ :٢٠٠٢ ,Huddlestone and Pullum ;٥٣٣ :٢٠٠٤ ,Jackendoff).
در اين مثال ها، صفت هاي (clean, blue, solid)، گزارة دوم هستند و گزارة اول يک فعلي است ( ,lick paint, froze) که انجام آن باعث شده ناظر (his plate, the fence, the lake) به اين وضعيت تبديل شود، به همين دليل هم آنها را ساخت نتيجه اي مينامند.
). Secondary Predication and Adverbial Modification: The Typology of Depictives, Oxford: Oxford University Press.