خلاصة:
ساختار شناختی از مباحث مهم در امر آموزش میباشد و بررسی چگونگی کارکرد آن و آموزش بر اساس سازوکار ساختار شناختی میتواند باعث دسترسی به موفقیتهای زیادی در راستای آموزش باشد. به این منظور مراجعه به منابعی مانند قرآن کریم که در امر آموزش سابقه طولانی و موفق داشتهاند میتواند در این امر کمککننده باشد. قرآن در جنبههای مختلفی، از خصوصیات ساختار شناختی برای آموزشهای خود استفاده میکند که یکی از آنها استفاده از تمثیلهای قرآنی است. پژوهش حاضر درصدد است با تامل در مثالهای قرآنی با روش تحلیلی توصیفی، چگونگی کارکردهای ساختار شناختی مثالهای قرآنی را مورد بررسی قرار دهد. یافتههای این پژوهش نشان میدهد، از راهبردهای آموزشی قرآن کریم در استفاده از مثال، ۱- استفاده از عناصر تمثیلی کاملا تجربه شده و در دسترس زندگی متعلمان ۲- انتخاب خوب مثال با ممثل خود، ۳- استفاده بسیار زیاد از تشابه و قیاس در مثالهای قرآنی، است؛ که این خصوصیات، مثالهای قرآنی را مناسب آموزش معنیدار، موثر و پایدار طبق ساختار ذهنی انسان کرده است. به علاوه استفاده بسیار زیاد قرآن از مثل، باعث میشود که ناخودآگاه ساختار شناختی مخاطبان قرآن بعد از مدتی که به صورت طولانی از قرآن استفاده میکنند قالبهای مثال قرآنی را به خود بگیرد؛ یعنی قدرت شبیهسازی، قیاس سازی، انطباق منطقی مثال با ممثلهایی که منطبق با ساختار شناختی ذهن انسان است را پیدا کند؛ و طبق الگوی آموزش بدیعه پردازی، اینها همه مخاطبان قرآن را به سمت خلاقیت بیشتر فکری حرکت میدهد.
ملخص الجهاز:
یافتههای این پژوهش نشان میدهد، از راهبردهای آموزشی قرآن کریم در استفاده از مثال، 1- استفاده از عناصر تمثیلی کاملاً تجربه شده و در دسترس زندگی متعلمان 2- انتخاب خوب مثال با مُمثّل خود، 3- استفاده بسیار زیاد از تشابه و قیاس در مثالهای قرآنی، است؛ که این خصوصیات، مثالهای قرآنی را مناسب آموزش معنیدار، مؤثر و پایدار طبق ساختار ذهنی انسان کرده است.
به علاوه استفاده بسیار زیاد قرآن از مثل، باعث میشود که ناخودآگاه ساختار شناختی مخاطبان قرآن بعد از مدتی که به صورت طولانی از قرآن استفاده میکنند قالبهای مثال قرآنی را به خود بگیرد؛ یعنی قدرت شبیهسازی، قیاس سازی، انطباق منطقی مثال با ممثلهایی که منطبق با ساختار شناختی ذهن انسان است را پیدا کند؛ و طبق الگوی آموزش بدیعه پردازی، اینها همه مخاطبان قرآن را به سمت خلاقیت بیشتر فکری حرکت میدهد.
قرآن از مفاهیمی در مثالهای خود استفاده میکند که برای فراگیر کاملاً روشن و در ساختار شناخت او جای گرفته است و شرایط مهیا برای متصل کردن مفاهیم جدید و انتزاعی به این ساختار شناختی میباشد و اینگونه یادگیری را برای مخاطب خود آسانتر، پایدارتر و محکمتر میکند.
همه پدیدههایی است که هر انسان با آن آشناست و از قبل بر اثر تجربه در ساختار شناختی ذهن او به خوبی جای گرفته و این آمادگی وجود دارد که برای فهم آسانتر و بهتر تشبیهات از آن استفاده شود؛ بنابراین خداوند متعال از چنین ظرفیتی برای مثالهای تشبیهی خود استفاده کرده است و آموزش مواد یادگیری مورد نظر به مخاطبان خود را بر آنها نهاده است تا آموزشی مؤثر و موفقی اتفاق بیفتد.