خلاصة:
در عصر حاضر، بشر در عرصه فناوری اطلاعات و ارتباطات، در حال تولید انبوهی از اطلاعات است که به کلاندادهها معروف است؛ اما علاوه بر چالشهای فنی و علمی کلاندادهها، چالشهای اخلاقی مرتبط با آنها، زندگی آرام و فضیلتمحور انسانی را تهدید میکند. در این نوشتار دستهبندی و ارائه راهکارهای قرآن کریم در مواجهه با چالشهای اخلاقی حوزه کلاندادهها با رویکردی منطقی و با استفاده از منابع معتبر حقوقی، اخلاقی، آیات قرآن و احادیث معتبر، مورد بررسی و تحلیل قرار گرفته است. نتایج حاصل از این تحقیق نشان میدهد که بهکارگیری خدمات در حوزه کلانداده باید بر اساس اصولی برنامهریزی گردد که آثار مخربی بر تعاملات زندگی بشر نداشته باشد. این مقاله با در نظر گرفتن کرامت انسانی مبتنی بر قرآن بهعنوان محور اساسی و مرز اخلاق و غیراخلاق، به بررسی چالشهای اخلاقی حوزه کلانداده میپردازد. روش تحقیق در این مقاله، بررسی و تحلیل چالشهای اخلاقی کلانداده در جامعه و شناسایی آموزههای قرآنی در این زمینه است. این مقاله نگرشی نو به آموزههای وحیانی داشته و با شیوهای جدید به دستهبندی این چالشها و ارائه راهکارها میپردازد. یافتهها و نتایج حاصل از این تحقیق نشان میدهد که چنانچه بهکارگیری کلاندادهها بر اساس آموزههای اخلاقی قرآنی که همان فطرت بشری است، پایهریزی گردد، میتواند راهگشای زندگی بشر بوده و نیازهای اخلاقی حوزه کلاندادهها را در ساختاری مطمئن و قابلقبول مدیریت و راهبری نماید.
Nowadays, human life in information technology and communication is generating massive data, known as big data. In this situation, the technical and scientific challenges of big data and the ethical challenges associated with them threaten the peaceful and virtuous human life. In this paper, the categorization and presentation of the Holy Quran solutions in the face of ethical challenges in the field of metadata with a logical approach and using valid legal, moral sources, Quranic verses and authentic hadiths have been studied and analyzed. The results of this study show that the use of services in the field of big data should be planned based on principles that do not have destructive consequences on the development of science and human life interactions. This article examines the ethical challenges of the macro-data field, considering the human dignity based on the Quran as the basic axis and boundary between morality and immorality. The research method in this article is to study and analyze the ethical challenges of big data in society and to identify Quranic teachings in this field. This article takes a new look at revelatory teachings and categorizes these challenges and offers solutions in new ways. Findings and results of this study show that if the use of macrodata is based on the moral teachings of the Quran, which is human nature, it can pave the way for human life and manage the ethical needs of the metropolitan area in a reliable and manageable structure.
ملخص الجهاز:
نگرشی نو به آموزههای اخلاقی قرآن در مواجهه با چالشهای اخلاقی حوزه کلاندادهها* داود ملکی 1 ، احسان آریانیان 2 ، محمدرضا احمدی 3 چکیده در عصر حاضر، بشر در عرصه فناوری اطلاعات و ارتباطات، در حال تولید انبوهی از اطلاعات است که به کلاندادهها معروف است؛ اما علاوه بر چالشهای فنی و علمی کلاندادهها، چالشهای اخلاقی مرتبط با آنها، زندگی آرام و فضیلتمحور انسانی را تهدید میکند.
در این نوشتار دستهبندی و ارائه راهکارهای قرآن کریم در مواجهه با چالشهای اخلاقی حوزه کلاندادهها با رویکردی منطقی و با استفاده از منابع معتبر حقوقی، اخلاقی، آیات قرآن و احادیث معتبر، مورد بررسی و تحلیل قرار گرفته است.
برای حل مشکل شکاف طبقاتی، راهکار پیشنهادی قائل شدن حق نسبت به تولیدکنندگان داده توسط گروه واقع در رأس هرم شکل شماره 4 است؛ زیرا آنها درواقع فراهمکنندگان مواد اولیه لازم برای رسیدن این گروه از جامعه به منافع سرشار هستند و نباید کلاندادهها به نحوی بستر رشد غولهای اقتصادی باشد؛ اما مشکل اینجاست که همه شهروندان، دانش، مهارت و منابع لازم را برای تحلیل و بکار بستن کلاندادهها در اختیار ندارند (فدیشهای و دیگران، چالشهای اخلاقی بزرگ دادهها، 1395).
توجه به جوهر معنوی قرآن در این زمینه، عرصهای نو برای ارتباط عمیق و معنادار در عرصه فناوری اطلاعات و حوزه کلاندادهها ایجاد میکند (احمدی و ملکی، طرح ابعاد اخلاقی در بکارگیری خدمات رایانش ابری با رویکرد قرآن، 1397).
هدف این پژوهش، بررسی شکاف اخلاقی درزمینۀ هنجارهای کاربرد کلاندادهها در زمینههای عدم رعایت مقررات و هنجارهای استفاده از اطلاعات ازجمله حریم خصوصی(Privacy)، حقوق مالکیت فکری و اخلاق در جامعه است.