خلاصة:
ولایت به معنای حکومت فقیه، در فقه و در کلام به روش نقلی و عقلی مورد توجه است. مسیله اصلی نوشتار حاضر، استنادات قرآنی دلایل عقلی مشروعیت ولایت فقیه با بررسی نحوی کاربرد «حکمت» و تطبیق آن با مساله ولایت است. در قرآن، کتاب و حکمت همنشین، به معنای قرآن و ولایت علی بن ابی طالب علیه السلام است. این حکمت را انبیا توسط وحی و امت پیامبر اسلام صلی الله علیه و آله وسلم توسط عقل و نقل دریافت میکنند. بنابراین حجیت عقل برای مشروعیت ولایت بعد از معصوم نیز ادامه دارد. از سوی دیگر حکمت به معنای ولایت به دلیل همنشینی با کتاب به معنای قرآن، نمیتواند هر نوع حکمت و ولایتی باشد. زیرا قرآن ولایت مخالف و ضد خدا و خدایی خدا را نهی میکند. بنابراین میتوان از همنشینی «حکمت» و «کتاب» در قرآن، حجیت ولایت حتی در زمان غیبت امام معصوم و برای ولایت ولی فقیه را استنتاج کرد.
ملخص الجهاز:
(کليني، ١٤٢٩ق ، ج ١، ص ٣٣) بنابر اين بعد از انبيا عليهم السلام عقل شرط پذيرش حکمت که با توجه به آنچه بيان شد، ولايت امام علي عليه السـلام اسـت که پيامبر اسلام صلي الله عليه و آله و سلم آن را در کنار قرآن تعليم داده است .
بنابراين پيامبر صلي الله عليه و آله و سلم با ابلاغ ولايت امير المـومنين عليـه السـلام بـه عموم امت مسلمان ، به عقل به عنوان وسيله اي براي پذيرش ولايت حجيت ميدهـد، امـا در اين قسمت اين سوال مطرح ميشود که اين حجيت براي دلايل عقلي پذيرش ولايت تا چـه زماني ادامه مييابد؟ به عبارت ديگر صرفا مربـوط بـه پـذيرش ولايـت اميـر المـومنين عليـه السلام است يا اين حجيت ادامه مييابد؟ ٥- روند حجيت عقل براي پذيرش ولايت با توجه به آيه ٨١ سوره ي آل عمران ، همان طور کـه اشـاره کـرديم شـناخت کتـاب و حکمت ، دليل شناخت انبيا بعدي توسط انبيا قبلي بوده است .
در اين قسـمت بـا ايـن سـوال مواجه ميشويم : آيا اين ولايت که قرآن براي شناخت آن بعد از پيامبر صلي الله عليـه و آلـه و سلم به عقل حجيت ميدهد، ولايت و زعامت به صـورت کلـي اسـت يـا شـرايط خاصـي دارد؟ يا به عبارتي ديگر شامل ولايت طاغوت هم ميشود يا صرفا براي ولايـت در راسـتاي ولايت الهي است ؟ در رابطه با فقيه بودن ولايت ، دلايل عقلي متعـددي بيـان شـده اسـت .
بنابرآنچه گفته شد، ولايتي که قرآن براي مشروعيت آن بعد از پيامبر صـلي الله عليـه و آله و سلم به عقل حجيت ميدهد، ولايت فقيه است که در راستاي حکومت الهي است .