خلاصة:
نگارنده در این مقاله ابتدا به تعریف سواد اطلاعاتی و ضرورت و فایدۀ آن در تسریع روند پژوهش و ترویج دانش میپردازد، آنگاه اهداف حدیثپژوهی را در چهار گروه پی میگیرد: تحقیق و تبیین، ترویج و گسترش، دفاع و پاسخگویی، تربیت و عمل. در هر یک از این هدفها، کاربرد سواد اطلاعاتی نشان داده شده است. آنگاه بیش از بیست پیشنهاد برای اجرایی کردن این مسیر ارائه شده است.
This article deals first with the definition of information literacy and its necessity and use in acceleration of the research process and knowledge propagation. Next, it follows up the goals of hadith scholarship in four groups: research and explanation, propagation and expansion, vindication and answering, and finally, education and practice. The information literacy has been indicated in each and every of these goals. After that it offers more than twenty suggestions for executing this process.
ملخص الجهاز:
بدین روی، پژوهشهای حدیثی - که از آن به درایة الحدیث نیز تعبیر میشود - ضرورتی جدّی دارد که با گذر زمان، پیوسته ضرورت آن بیشتر میشود؛ افزون بر ارزش اولیۀ آن که حتی در زمان حضور امامان معصوم: وجود داشت؛ تا آنجا که امام صادق علیهالسلام «یک حدیث با درایت را از هزار حدیث با روایت محض» بالاتر میداند.
1 گسترش ضرورت حدیثپژوهی در فضای اطلاعات و ارتباطات - که انفجار اطلاعات و آلودگی اطلاعاتی ویژگیِ اساسیِ این دوره است - سبب میشود که توجه به ابزارهای مرتبط با این فضا نیز ضرورت یابد و از شاخصهای این فضا، به ویژه سواد اطلاعاتی، در جهت پیشبرد علم الحدیث کمک بگیریم.
2 برای اینکه سخن گفتن و برنامهریزی در این زمینه از کلّیگویی خارج شود، برخی از مراکز علمی شاخصهایی روشن و استانداردها و دستورالعملهایی برای آموزش، فراگیری، و سنجش مهارتهای سواد اطلاعاتی تعریف کردهاند که مجموعهای از آن به شرح زیر است: 1) تشخیص نیاز به اطلاعات، 2) تشخیص ویژگی و میزان اطلاعات مورد نیاز، 3) توانایی دستیابی به اطلاعات موردنیاز به صورت مفید و مؤثر، 4) توانایی بهرهگیری از راهبردهای جستوجو، 5) ارزیابی منتقدانه اطلاعات و منابع اطلاعاتی به دست آمده، 6) توانایی استفاده از اطلاعات برای رسیدن به هدفی خاص مانند حل مسأله؛ 7) توانایی مقایسه اطلاعات به دست آمده با دانش موجود و افزودن به دانش؛ 8) شناخت وظیفه اجتماعی خود در دسترسی به اطلاعات و استفاده از آن؛ 9) گردآوری، سازماندهی، و دستهبندی اطلاعات به دست آمده یا تولید شده؛ و 10) آگاهی از اینکه سواد اطلاعاتی پیشنیاز یادگیری مادامالعمر است.