خلاصة:
مراجعه به منابع لغوی برای درک صحیح معانی کلمات، یکی از نیازهای اولیه در فرآیندهای پژوهشی حوزه علوم اسلامی است. هر پژوهشگر، جهت فهم معانی کلمات یا عبارات مد نظر خود، هنگام مراجعه به منابع لغوی در نسخههای چاپی سنّتی، فرآیندی را در چندین مرحله طی مینماید تا به مقصود نهایی خویش، یعنی یافتن توصیفات مندرج ذیل مداخل لغوی، دست یابد. این فرآیندها، در خصوص زبان عربی که کلمات دستخوش تغییرات متعددی در ساختار صرفی خود شدهاند، پیچیدهتر است. هدف از طراحی و تولید «قاموس نور»، به عنوان یک لغتنامه هوشمند الکترونیکی، گذر از شیوههای سنّتی مراجعه به منابع لغوی متعدد و پیادهسازی حداکثری الگوهای ماشینی هوشمند جهت ارائه سریع پاسخهای صحیح به پژوهشگران است.
ساماندهی لغتنامههای متقدم عربی و نظامبندی این منابع ارزشمند بر اساس یک ساختار واحد و همچنین تحلیل صرفی کلمات ورودی کاربران توسط دو موتور قدرتمند تحلیلگر صرفی نور و استمر هوشمند نور جهت اتصال ماشینی به نزدیکترین مداخل لغوی، از دستاوردهای منحصربهفرد این واژهنامه هوشمند الکترونیکی است که در قالب پایگاه اینترنتی، نرمافزار رومیزی و تلفنهای همراه قابل استفاده است. همچنین، با ایجاد شبکه واژگانی بین مداخل، تطبیق بر آیات قرآن و روایات سرشار از معارف غنی اهلبیت (ع)، اطلاعات متنوع و ارزشمند دیگری نیز در اختیار پژوهشگر قرار میگیرد که این واژهنامه هوشمند را از دیگر رقبای خود متمایز میسازد.
ملخص الجهاز:
ساماندهی لغتنامههای متقدم عربی و نظامبندی این منابع ارزشمند بر اساس یک ساختار واحد و همچنین تحلیل صرفی کلمات ورودی کاربران توسط دو موتور قدرتمند تحلیلگر صرفی نور و استمر هوشمند نور جهت اتصال ماشینی به نزدیکترین مداخل لغوی، از دستاوردهای منحصربهفرد این واژهنامه هوشمند الکترونیکی است که در قالب پایگاه اینترنتی، نرمافزار رومیزی و تلفنهای همراه قابل استفاده است.
شایان ذکر است در این مرحله، کلماتی که از حیث معنا کاملاً یکسان هستند، ولی دارای بیش از یک وجه استعمالاند، مانند باذِنجان، باذَنجان و بادِنجان، به موردی که بیشترین استعمال و بیشترین تکرار را در بین لغتنامهها داراست، ملحق میگردند؛ البته با تدوین یک آییننامه اجرایی، پس از پردازش ماشینی توسط استمر نور و تجمیع مداخل نماینده، اقدام به بازبینی دستی نیز ضروری است؛ مثلاً ممکن است در این مداخل، کلماتی که «ال» در آنها موضوعیت داشته، با غیر آن خلط شود؛ برای مثال، کلمه «الجزائر» که عَلَم مکان است، در کنار «جزائر» که جمع مکسر جزیره است، قرار گرفته باشد.
فرآیند اتصال کلمات ورودی به مداخل لغتنامههای عربی از یک سو، با ایجاد «بانک مداخل» که دادهای منسجم از مداخل لغوی و توصیفات مندرج در واژهنامههای معتبر بوده و با چینشی نظاممند بر اساس «مدخل نماینده» و «توصیف نماینده» مرتب شده و از سوی دیگر، با تحلیل هوشمند صرفی کلمات ورودی پژوهشگران که به تشخیص ریشه، استم (میانوند) و لمّای (بن) کلمات منجر شده، تنها فرآیند باقیمانده، اتصال ماشینی کلمه مورد نظر پژوهشگران به نزدیکترین مدخل نماینده از حیث لفظ و معنا است.