خلاصة:
بی تردید هر مکتبی، شیوه زیستن ویژهای را که مبتنی بر جهان بینی آن است، ارایه میدهد و شکلگیری جامعه مطلوب خود را در التزام به آن هنجارها، قلمداد میکند. آیا میتوان هنجارها، خصلتهای ایده آل و اصول رفتارهای اجتماعی مورد انتظار از یک مسلمان را، از گفتار و رفتار امام رضا (ع)، استخراج و به گونه نظام مند، تبیین کرد؟ نوشتار حاضر برای پاسخ به پرسش بالا، ابتدا گفتارها و رفتارهای امام رضا (ع) را به روش کتابخانهای گردآورده و سپس به شیوه توصیفی و تحلیلی آن را سامان داده است. یافتههای این پژوهش نشان از آن دارد که هشت نکته بنیادین ذیل، بیشتر مورد توجه و تاکید ایشان بوده است: 1. فراگیری و فرادهی 2. تکریم شاعران متعهد3. پاسداشت اخوّت ایمانی4. التزام به سخن پاک 5. مهرورزی به دیگران6. سخاوت و انفاق 7. کتمان صدقه وگریز از تحقیر 8. چشم پوشی و گذشت خردمندانه. وچون امام رضا (ع) به سجایا و رفتارهای اجتماعی مذکور به گونه کامل آراسته بود، دوستی عام و خاصّ را به خود جلب کرد و «مرضیّ» دیگران قرار گرفت.
Undoubtedly, each school offers a special way of life based on its worldview and considers the formation of its desired society in adherence to those norms. Can the norms, ideal characteristics and principles of social behaviors expected of a Muslim be extracted and explained systematically from the speech and behavior of Imam Reza (AS)? To answer the above question, the present article first begins with the speeches and Has collected the behaviors of Imam Reza (AS) in a library method and then organized it in a descriptive and analytical manner. The findings of this study show that the following eight basic points have been mostly considered and emphasized by him: 1. Learning and teaching 2. Honoring committed poets 3. Protecting the brotherhood of faith 4. Speak clearly 5. Loving others 6. Generosity and charity 7. Concealment of charity and avoidance of humiliation 8. Wise forgiveness of the crimes of others. And because Imam Reza (AS) was fully adorned with the mentioned social behaviors, he attracted general and special friendship and became "aaccepted" of others.
ملخص الجهاز:
مقاله پژوهشي هنجارهاي هشت گانه سلوک اجتماعي در سيرة امام رضا(علیه السلام) دريافت : ۱٤۰۰/٤/۲۷ پذيرش : ۱٤۰۰/٦/٤ مهدي بيات مختاري ۱ چکيده بي ترديـد هـر مکتبـي ، شـيؤە زيسـتن ويـژه اي را کـه مبتنـي بـر جهان بينـي آن اسـت ، ارائـه مي دهـد و شـکل گيري جامعـۀ مطلـوب خـود را در التـزام بـه آن هنجارهـا قلمـداد ميکنـد.
يکـي از احاديـث متواتـر از پيامبـرn کـه بـر رهيافـت فـوق تأکيـد کـرده ، حديث «ثقليـن » اسـت : «ان ي تـارکٌ فيکم الثقليـن کتاب اللـه و عترتي مـا ان تمس ـکتم بهمـا لـن تضلـوا ابـدا: کتـاب اللـه فيه الهـدي و النور حبـل ممـدود من السـماء الي الارض و عترتـي اهـل بيتـي و ان اللطيـف الخبيـر قـد اخبرنـي انهمـا لـن يفترقـا ح تـي يـردا علـي الحـوض و انظـروا کيـف تخلفوني فيهما»(ابـن حنبـل ، ج۱٤:۳و۱۷؛ حاکم نيشـابوري ، ج۱٤۸:۳؛ قاضـي نعمـان مغربـي ، ج۲۸:۱ ؛ ابـن بابويـه ،۱٤۱۷ق :٥۰۰؛۹۰:۱۳٦۱)؛ مـن در ميـان شـما دو امانـت نفيـس و گران بهـا ميگـذارم يکـي کتـاب خـدا قـرآن و ديگـري عترتـم اهـل بيـت را.
(مجلســي ،۱۳۹۹ق ، ج۱۲: ۱٥۸؛ فيــض کاشــاني ،۱٤۰٦ق ، ج۱: ۱۳۳( امـام رضـا (علیه السلام)، کـه مفسـر گفتـاري و عملـي قـرآن اسـت ، تأکيـد فزونـي بـر بصيـرت افزايـي ، شــناخت ژرف از ديــن و انتقالــش بــه ديگــران دارد و فراگيــري و فرادهــي را امــري لازم شــمرده اســت .
امـام رضـا (علیه السلام)نيـز در امتـداد هميـن مسـير، شـاعراني را کـه بازگـو کننـدٔە مناقـب اهـل بيـت b و نشـر بينش هـا و ارزش هـاي آنـان بوده انـد، مشـمول لطـف و انعـام خويـش قـرار داده اسـت .
امـام رضـا (علیه السلام)نيـز در مـوارد متعـددي بـر موضـوع گذشـت از گنهـکار را به خصـوص در جايـي کـه منجـر بـه تجـر ي و گسـتاخي نشـود، تأکيـد کـرده اسـت .