ملخص الجهاز:
"ذکر موارد فوق از این نظر حائز اهمیت است تا دانسته شود قبل از پیدایش تعزیه در اشکال کلاسه شده و امروزی آن،و اتکای مجریان این هنر به سئوال و جوابهای آوازی، حضور انواع دوخوانی و چندخوانی،سبکهایی از سئوال و جواب و گروهخوانی در برخی نواحی ایران و پارهای از فرمهای موسیقی اقوام مرسوم و متداول بوده است.
توجه ریشهای در ساختمان اولین نمونههای داستانی نسخ موجود تعزیه مانند کتاب روضة الشفا مبین این نکته است که اشعار سروده شده و سیر داستانی آن قبل از اینکه اهدافی نمایشی را دنبال نماید،عمدتا جهت مکالمات شعری و مشاعرهء آوازی مورد نظر بوده است مطول بودن نسخههای قدیمی به آسانی معلوم میدارد که اساسا این حجم عظیم (به تصویر صفحه مراجعه شود) موسیقی ردیف و دستگاهی موسیقی در ایران اشعار در یک نسخه،در صورتی که بخواهد تمام و کمال با هنر نمایش همراه شود،از نظر زمان اجرا نه تنها دشوار بلکه تقریبا ناممکن است.
گروه اول شامل تعداد معدود از لحنهایی است که به دلیل استفادهء مداوم و مناسبتی در مناطق مختلف کشور و آشنایی مردم کلیهء نواحی ایران از اعتباری ملی برخوردار شدهاند،شکل اجرائی اینگونه الحان از نظر استرکتور نغمه، فواصل،مایگی و سایر حالات ممیزهء لازم در یک آوا، یکسان هستند و تغییرات مختصر آنها در مناطق مختلف هویت و اصالت آنها را مخدوش نمیسازد-انواع چاووشی15یا چاووشخوانی و همچنین اذانها با موسیقی ملی و با مایگی بیات ترک از شاخصترین نمونهء اینگونه نغماتند.
اذان با مایگی بیات ترک نیز در تعزیه امام رضا و مجلس وفات حضرت زینب در بیشتر نواحی ایران خوانده میشود طبیعی است این نمونهها تنها موارد الحان موسیقی مذهبی مربوط به آیینهای اسلامی شیعی ایرانی در تعزیه نیست."