خلاصة:
جستار پیش رو با روش گردآوری کتابخانهای- نرمافزاری و نیز دادهپردازی تحلیلی- انتقادی و استدلالی با هدف تبیین، تحلیل و نقد دیدگاهها و مبانی آنها درباره هبوط آدم (ع)و تنزل مقام یا ترفیع و عروج وی به منظور پاسخ به شبهه تناقض میان هبوط و عروج به نگارش در آمده و به بررسی دو دیدگاه اصلی و مبانی آنها در این باره پرداخته و به این نتیجه میرسد که نهتنها –به خلاف دیدگاه برخی مفسران و متکلمان اسلامی- تناقضی میان هبوط و عروج، تکریم و ترفیع مقام وجود ندارد؛ بلکه با تبیین استدلالی مبانی نظریه حکیمان حکمت متعالیه و عارفان مسلمان درباره لزوم هبوط آدم (ع) به جهت عروج و کرامت انسان و با نقد و زیر سؤال بردن مبانی دیدگاههای مقابل که هبوط را نوعی تنزل مقام دانستهاند، همچنین با ارائه دو تحلیل و تبیین حکمی و عرفانی، بیان میدارد که تنها راه عروج آدم (ع) به کمال نهاییاش هبوط بوده است و هبوط ملازمتی با معصیت تشریعی یا ترک اولی و اخراج از بهشت و در نهایت تنزل مقام ندارد؛ چرا که درحقیقت هبوط گسترش شعاع وجودی حقیقت آدم(ع) و بهکارگیری ابزارهای موجود در عالم ماده برای عروج است. درباره هبوط آدم(ع) و پاسخ به پرسشهایی پیرامون آن، کتب و مقالاتی نوشته شده است؛ اما دغدغه اصلی هیچ یک پرسش اصلی این مقاله نبوده است؛ در حالی که پاسخ به آن، راهگشای پاسخ به آن پرسشها و مبنای حل آنهاست.
The present paper uses the method of library-software collection as well as analytical-critical and argumentative data processing with the aim of explaining, analyzing and criticizing their views and bases on the descent of Aadam and his ascension in order to respond to the questions in the field and to examine the two main views and their principles in this regard. It concludes that - contrary to the views of some Islamic commentators and theologians - a contradiction between descent and ascent, honoring and promoting does not exist; rather, by explaining the foundations of the theory of the sages of transcendent wisdom and Muslim mystics about the necessity of Aadam's descent, for the ascension and dignity of man, and by criticizing and questioning the foundations of opposing views that have considered descent as a kind of demotion, also by presenting two analyzes and the theological and mystical explanation states that Aadam`s descent has been the only way for his ultimate perfection, and that descent has nothing to do with legislative sin or leaving the first, tarki `ula, and expulsion from heaven, and finally degrading one's position. Because, in fact, the descent is the expansion of the existential radius of human truth and the usage of what available in the material world for ascension. Books and articles have been written about the descent of Adam and the answers to questions about it; But the main concern was not one of the main questions of this article; while the answer to it is the way to answer those questions and the basis for solving them
ملخص الجهاز:
تبيين و تحليل مباني تناقض نماي هبوط و عروج از منظر حکمت متعاليه و عرفان نظري تاريخ دريافت : ١٤٠٠/٢/٢٦ تاريخ تأييد: ١٤٠١/٤/٢ مهدي (کورش ) نجيبي * 1 جستار پيش رو با روش گردآوري کتابخانه اي- نرم افزاري و نيز داده پـردازي تحليلي- انتقادي و استدلالي با هدف تبيين ، تحليل و نقد ديدگاه ها و مباني آنهـا درباره هبوط آدم و تنزل مقام يا ترفيع و عروج وي به منظور پاسخ به شبهه تناقض ميان هبوط و عروج به نگارش در آمده و به بررسي دو ديـدگاه اصـلي و مباني آن ها در اين باره پرداخته و به اين نتيجه ميرسد که نـه تنهـا –بـه خـلاف ديدگاه برخي مفسران و متکلمان اسلامي- تناقضي ميان هبوط و عروج ، تکـريم و ترفيع مقام وجود ندارد؛ بلکه با تبيين استدلالي مباني نظريه حکيمـان حکمـت متعاليه و عارفان مسلمان درباره لزوم هبوط آدم به جهت عـروج و کرامـت انسان و با نقد و زير سؤال بردن مباني ديدگاه هاي مقابل که هبوط را نوعي تنزل مقام دانسته اند، همچنين با ارائه دو تحليل و تبيين حکمي و عرفاني، بيان ميدارد که تنها راه عروج آدم به کمال نهايياش هبوط بوده است و هبوط ملازمتـي با معصيت تشريعي يا ترک اولي و اخراج از بهشت و در نهايت تنزل مقام ندارد؛ * استاديار و عضو هيئت علمي پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامي (najibi@isca.
درباره حقيقت هبوط آدم نظرياتي از سوي معتقدان به ديدگاه ترفيع مقـام بيان شده است که چون برخي با مباني عرفاني (نظريه وحدت شخصي وجـود و تنزل شعاع مراتب انسان حقيقي) و برخي با مباني حکمت متعاليه کـه بـه مبـاني عرفان نزديک است ، مطرح شده اند، قابل جمع ميباشند: الف ) هبوط حقيقت محمديه از مقام اجمال به مقام تفصيل : عارفـان معتقدنـد در قوس نزول حقايق و موجودات هستي، هبوط دفعات و مراتبي داشته اسـت و معناي هبوط ، همان تنـزل شـعاع مراتـب انسـان حقيقـي کامـل کمـل (حقيقـت محمديه ) است که از حضرت احديت شروع شـده تـا واحـديت و درنهايـت در عالم ناسوت ظاهر ميشود.