خلاصة:
وحدت تمدنی جهان اسلام نتیجه همزیستی و تعاملفرهن گها و زبان های موجود در بلاد اسلامی است. زبان عربی بهعنوان زبان قرآن و زبان اسلام و سیره و سنت پیامبر |، با ورود به درایران، نه ب هعنوان یک زبان قومی و زبان قوم عرب، بلکه ب هعنوانزبان تمدن اسلامی حضور پیدا کرده است.از این رو نباید به زبانعربی به عنوان زبان قومی نگریست و آن را تنها زبان قوم عربمحسوب کرد. خدمات فراوانی که ایرانیان در شک لگیری و تحکیمقواعد صرف و نحو و معانی و بیان و بلاغت زبان عربی داشته اند،خود گواهی نیک بر این مدعاست. سفر شاعر بزرگ عصر عباسی،ابوتمّام حبیب بن اوس طائی به ایران و اقامت در سرزمین هایخراسان و فارس و آذربایجان و تألیف کتاب ادبی ارزشمند، معتبردر شهر همدان و همچنین کثرت » دیوان الحماسة « و مؤثری چونشارحان ایرانی این اثر همچون خطیب تبریزی، مرزوقی اصفهانیو سایر ائمه ادب و لغت نوعاً ایرانی، خود شاهدی دیگر بر تأییداین حقیقت است که تنها در بستر یک وحدت تمدنی، م یتواناین چنین تعاملات و همزیستی های بین زبانی ارزشمندی رامشاهده کرد.سه چکامه ولائی از « مقاله حاضر به مناسبت انتشار کتابارائه شده است. این کتاب در بردارنده شرح و ترجمه » ابوتمام طائیسه قصیده منتشرنشده از ابوتمام حبیب بن اوس طائی استع و تحقیق فراوان محققان آن دارد. آنچه از مطالعه که نشان از تتباین کتاب بر خواننده مکشوف م یگردد، این است که وحدتتمدنی و تعارف به معنای مبادله معرفتی بین ملل مسلمان، درآثار مختلف ادبی شکل گرفته در تمدن اسلامی حضوری مؤثر وپررنگ دارد و مبادله معرفتی بین مل تها، از دیرباز اساس ساخت وتوسعه هر تمدنی را تشکیل می داده است. بنابراین شایسته استسه چکامه ولائی از « تا در خصوص ابعاد مختلف کتاب ارزندهسه محور ذیل مختصراً بیان گردد. » ابوتمام طائی