خلاصة:
تربیت اخلاقی، به معنای فرایند نهادینه سازی ارزشهای اخلاقی در وجود انسان، یکی از مهمترین رسالتهای ادیان الهی به شمار میرود. شاکله کلی این ارزشها در ادیان مختلف یکسان است اما آموزههای اخلاقی که بروز عملی این ارزشها هستند، در برخی جزئیات متفاوتند. «ایثار» به عنوان یک آموزه اخلاقی مهم، چه جایگاهی در تربیت اخلاقی دارد؟ این نوشتار، با مراجعه به منابع کتابخانهای و استفاده از روش توصیفی- تحلیلی جایگاه این آموزه را در تربیت اخلاقی بر اساس تعالیم دو شریعت اسلام و یهود بررسی میکند . هردو شریعت، ازخودگذشتگی و ایثار نسبت به دیگران را از مهمترین آموزههای تربیتی خود مطرح میکنند، اما در تعیین معیارهای آن-به عنوان عمل اخلاقی- تفاوت دارند. توجه به نژاد افراد در تعیین مصادیق ایثار، مهمترین معیاری است که در آیین یهود -به شکل امروزی آن- وجود دارد؛ به این معنا که ایثار در برابر یک فرد غیریهودی میتواند ارزش منفی پیدا کند. در مقابل، تنها ملاکی که در اسلام، برای ایثار نسبت به دیگران مطرح میشود، این است که بر محور بندگی خداوند باشد. توجه به این محور در مقام عمل باعث میشود تنها دشمنان خداوند و افرادی که مبتلا به آفات اخلاقیای مثل عجب و تکبر هستند، در گستره ایثار قرار نگیرند.
Moral education, in the sense of the process of institutionalizing moral values in human existence, is considered one of the most important missions of divine religions. The general structure of these values is the same in different religions, but the moral teachings that are the practical manifestation of these values are different in some details. What is the place of "sacrifice" as an important moral doctrine in moral education? This article examines the place of this doctrine in moral education based on the teachings of Islamic and Jewish sharia by referring to library sources and using the descriptive-analytical method. Both Shari'ahs propose selflessness and sacrifice towards others as one of their most important educational teachings, but they differ in determining its criteria - as a moral act. Paying attention to the race of people in determining examples of self-sacrifice is the most important criterion that exists in Judaism - in its present form; In the sense that self-sacrifice against a non-Jew can have a negative value. On the other hand, the only criterion for self-sacrifice towards others in Islam is that it should be based on God's service. Paying attention to this axis in practice means that only the enemies of God and people who suffer from moral diseases such as wonder and arrogance are not included in the scope of self-sacrifice.
ملخص الجهاز:
ايثار، به عنوان يک عمل اخلاقي که برخاسته از محبـت و نوع دوسـتي نسـبت بـه ديگران است ، ميتواند در تربيت اخلاقي انسان ها موثر باشد، آن چـه در ايـن نوشـتار مدنظر است ، بررسي آموزه هاي دو آيين يهود و اسلام ، به منظور يـافتن جايگـاه ايـن آموزه در تربيت اخلاقي انسان ها از ديدگاه اين دو شريعت الهي و تطبيق آن هـا اسـت تا روشن شود در ترسيم جايگاه ايثار در تربيت اخلاقي چه شباهت ها و تفاوت هـايي بين اين دو آيين وجود دارد.
(مکارم شـيرازي، ۱۳۷۴، ج ۲، ص ۸۱) و بيانگر اين نکته است که تحقق روابط اجتمـاعي بـه شـکل صـحيح آن ، برقراري صلح و آرامش پايدار بين انسان ها، و در يک کلام سعادت دنيوي و اخـروي افراد بشر تنها در صورت تسليم بودن در برابر دستورات خداونـد حاصـل ميشـود و هلاکت برخي از امت هاي پيشين ، همچون بني اسرائيل ، در اثر عدم توجه بـه فـرامين الهي حاصل شد (طباطبايي،۱۴۰۳ق ، ج ۲، ص ۱۰۱) طبق ديدگاه اسلامي، خوش رفتاري بـا ديگران در هم کيشان خلاصه نميشود، مثلا در آيه ۸ سوره ممتحنه چنين آمده اسـت : «خدا شما را از نيکي کردن و رعايت عدالت نسبت به کساني که در راه ديـن بـا شـما پيکار نکردند و از خانه و ديارتان بيرون نراندنـد نهـي نمـيکنـد؛ چـرا کـه خداونـد عدالت پيشگان را دوست دارد».