خلاصة:
سقوط امپراتوری ساسانی توسط اعراب مسلمان نقطه عطفی در تحولات کلان سیاسی اجتماعی ایران بوده است. امپراتوری ساسانی در طی سه جنگ جلولاء، نهاوند و قادسیه از اعراب مسلمان، شکست خورد و در نتیجه ایرانیان از سیادت و سروری به اسارت و بندگی افتادند. سرانجام سپاهیان عرب مناطق شمالی ایران و طبرستان را فتح کردند که البته فتح این مناطق بواسطه موقعیت اقلیمی و نحوه بینش مردمانش برای اعراب بسیار سخت بود، بویژه قیامهای که در قرون اولیه اسلامی در این مناطق شکل گرفت کار را بر سپاه عرب بسیار دشوار کرد، از جمله قیام مازیاربن قارن که این مقابله مردم مازندان و مناطق شمالی ایران در برابر اعراب، در جهت حفظ هویت ملی و میراث کهن آباء و اجدادی به شمار میآمد. به هر حال تا به امروز بینش غالب در مورد فتح ایران توسط اعراب اینگونه بوده است، که با ورود سپاهیان عرب به سرزمین ایران، مردم به یکباره این دین و عقیده را پذیرفتند و از آن استقبال کردهاند، در حالیکه اینگونه نیست، بسیاری از مناطق ایران بویژه طبرستان، دیلمان، دماوند، و .... بواسطه رفتار خشونت آمیز عرب از پذیرفتن دین اسلام سرباز زدند و در برابر اعراب مقاومت کردند و سالیان بسیار طول کشید، تا اعراب توانستند این مناطق را فتح کنند. این مقاله به روش توصیفی تحلیلی به بررسی گسترش غلبه اعراب مسلمان در طبرستان و مقاومت در برابر آن می پردازد
The Arab invasion of Iran is one of the most important events that occurred in the ancient country of Iran. The Arabs were able to achieve unity and unity in the shadow of the new religion and the orders of the Holy Prophet (PBUH). In 622 AD, one problem after another was solved and a powerful group was formed based on the religion of Islam. ،. Iran was defeated by the three small Arab armies during the three battles of Jalalada, Nahavand, and Qadisiyah, and as a result, the Iranians fell from captivity to servitude. Eventually, the Arab armies conquered the northern regions of Iran and Tabarestan, which, of course, were very difficult for the Arabs to conquer due to the climate and the way of view of its people, especially the uprisings that took place in these areas in the early Islamic centuries. , Including the uprising of Maziar Ibn Qarn, which was the confrontation of the people of Mazandaran and the northern regions of Iran against the Arabs, in order to preserve the national identity and the ancient heritage of our ancestors. To this day, however, the people's view of the Arab conquest of Iran has been such that, with the arrival of Arab troops on Iranian soil, the people have at once accepted and embraced this religion and belief.
ملخص الجهاز:
ادبيات پژوهش تا به حال پژوهش و تحقيقي به طور مستقل در مورد گسترش اسلام در مازندران ، انجام نگرفته است ليکن چندين کتاب در اين زمينه نگاشته شده است که از مهمترين آن مي توان از آثار زنده ياد دکتر عبدالحسين زرين کوب نام برد که در آثار وي قيام هاي مخالف بر ضد عرب بيان گرديده است و در ديگر کتب تاريخي نيز اين قيام ها مورد ارزيابي قرار گرفته است ، از جمله کتاب قهرمانان ملي ايران اثر عبدالرفيع حقيقت ، و ديگر آثار موجود در اين زمينه ، ليکن با وجود همه اين آثار ارزشمند و قابل تأمل رويکرد اين تحقيق ، رويکردي نوين و جديد است ، زيرا مازندران ، در برابر اعراب نقش بسيار مهمي را ايفا کرده است و علي رغم پندار همگان و عامه مردم اين منطقه ساليان دراز از پذيرش دين اسلام سرباز زد و تازه با وجود پذيرش دين اسلام بواسطه شکست نظامي در برابر اعراب باز هم قيام هاي که در اين مناطق به وقوع پيوست در جهت بازگشت به دين آباء و اجدادي بودو همچنين در اين زمينه چندين مقاله علمي و پژوهشي نيز نوشته شده است از جمله امحاي کتابخانه هاي ايران و اسکندريه در حمله اعراب ، دکتر ستار عودي، غلامرضا رمضاني پور، مسکويه /سال ٢/ شماره ٨، صص (٨٠- ٤٠)، پيامدهاي اجتماعي مهاجرت قبايل عرب به ايران ، زهره دهقان پور، دکتر علي بيات تاريخ و تمدن اسلامي، سال هفتم ، شماره چهاردهم ، ١٣٩٠ صص (٣-٢٣) – مواجهه جامعه ايراني در برابر سلطه اعراب مسلمان در سده هاي اول و دوم هجري، محمرضا خسروي، علي بيات ، فرهنگ ٦٧، پاييز ٨٧، صص (١٥٥-١١٧) وضعيت سياسي امپراتوري ايران در آستانه حمله اعراب مسلمان به منظور بررسي و روشن شدن مبحث وضعيت اسلام در مازندران و علل ايجاد قيام هاي متعدد بر ضد عرب ، بررسي وضعيت ايرن قبل از حمله عرب ، بسيار لازم و ضروري است و بايد گفت دودمان شکوهمند ساساني هر چند افتخارات بسيار و شکوه و عظمت منحصر به فردي داشت و اين عظمت در افکار بنيانگذار اين سلسله به طور کامل نمايان و آشکار است .