ملخص الجهاز:
"این حکومت یا دستگاه غیرمرکزی در بیست و یکم آذرماه 1325 بر اثر تلاشهای شبانه روزی شاهنشاه و میهنپرستی مردم سراسر کشور بخصوص کلیه طبقات آذربایجان و جانبازی افسران و سربازان ارتشی سقوط کرد و اوضاع دگرگون شد7ولی واقعیت این است که باید دانست همانطور که نجات آذربایجان با دوراندیشی و صبر و حوصله فراوان بدست آمد، سلطه پیشهوری و یارانش نیز نتیجه زمینهسازیهائیست که از مدتها قبل فراهم شده بود و در اینجا بیکی دو مورد آن اشاره میکنیم: 1-سیاست خارجی ایرن در آنموقع افقی تیره داشت،زیرا امریکا و انگلستان نیروهای خود را از ایران خارج کرده بودند،ولی نیروی نظامی دولت روس هنوز استانهای شمالی و بخصوص آذربایجان را در اشغال داشت و بمناسبت شکست ماموریت کافتارادزه در نفت و تشکیل دولت مرحوم صدرکه معروف بود رنگی یکطرفه دارد،سفیر همسایه شمالی از تهران رفته و روابط دو کشور از مرحله سردی گذشته نزدیک به قطع رسیده بود.
در مرکز فرقه دموکرات آذربایجان کتابهای درسی گوناگون در مورد اقتصاد سیاسی استراتژی عمومی،ملیت و فرهنگ آذربایجان و بخصوص کتابی بنام شهریورین اون کی سی یا دوازدهم شهریور و آخرین تلگراف مخابره شده بین تهران و تبریز بدست نگارنده افتاد که همه را بمرحوم حکیمی وزیر دربار وقت دادم که ایشان نیز به سپهبد رزم بقیه در صفحه 66 شده خیال کردم این اسلحه است و نظر سوئی دارد ولی او فورا آن را روی میز مقابل گرفته دکمهای که در زیر آن بود فشار داد دریچهای باز شد و مقداری سکه طلا روی میز ریخت معلوم شد این یک نوع کیف بوده که بشکل اسلحه کمری ساختهاند پس از ریختن سکهها روی میز گفت آقای چه میفرمائید من با این اسلحه که ملاحظه کردید هرگونه اطلاعی که خواسته باشم بدست خواهم آورد و برای این کار اشخاص مناسبی با این وسیله پیدا خواهم کرد."