ملخص الجهاز:
"مسجد شیخ لطف الله اصفهان مسجد در آغاز اسلام بنائی بس ساده و بی پیرایه بود چون سعد وقاص با سپاهیانش به تیسفون درآمد درکنار آن شهرکی برپای کرد که جایگاه سپاه اسلام باشد و خود مسجدی و درالاماره ای ساخت که از آنجا بر شهرهای تازه گشوده فرمان براند گویا کاخهای زیبا و پیرایه های چشمگیر پایتخت شاهنشاهی چنان ویرا فریفته بود که سادگی و بی پیرایگی خانه خدا را از یاد برد دستور داده بود که چند لت از درهای کاخ را که پس از تاراج آذین ها و زر و گوهرها باز هم زیبا و دلفریب بود از پایتخت ویران شده و درهم کوفته بشهرک نوپا بیاورند یکی را بر مسجد و دیگری را بر دارالاماره در بیاویزی و آنگاه دربان بگماری و روی از مسلمانان بپوشی ترا سایبانی که در آن کارگزاری کنی و خانه ای که در آن نماز برپای داری بس است پس از آن تاچندی کس دلیری آنرا نداشت که ساختمان باشکوه برپا کند اگرچه برای پرستش الله باشد مسجدها و خداخانه ها جز سایبان ساده و بی پیرایه ای نبود که گهگاه صحن کوچک با چند صفه سرپوشیده درکنار داشت اما ایرانی زیباپرست تاب این سادگی را نیاورد چندی نگذشت که معماری باشکوه دوران ساسانی با هم پیرایه ها و زیبائیهایش در خدمت مسجمد درآمد سرپوشیده های خرد و ساده جای خود را به شبستانهای گسترده و پردهانه داد چنانکه هزار سال پیش از آن در شوش و تخت جمشید پدید آمده بود و دیری نگذشت که ایوانهای سردر آسمان و گنبد خانه های آسمان مانند کاخهای اشکانی و ساسانی نیز هرچه نغزتر و مردم وارتر بمسجد کشانده شد."