ملخص الجهاز:
"فردوسی در ضمن بیان سرگذشت و کارهای شاپور اول گوید:یکی شارسان نام شاپور گرد برآورد و پردخت و آژور کرد و چون این نام را محمدپور جریر طبری بشرحی که خواهیم آورد،نیز برای شهر نیلاب یاد میکند،پس تردیدی باقی نمیماند که شاپور اول در نزدیک شهر نیلاب قدیم،شهر تازهای ساخته و این شهر را«شاپور گرد»نامیده است و نام رسمی و درست شهر نیلاب قدیم در عصر ساسانی همین واژه بوده است که فردوسی و طبری آنرا یاد کردهاند و«جندی سابور-گنده شاپور»نام عامیانهایست که مردم از زمان شاپور دوم بعلتی که در پایین گفته خواهد شد،بشهر نیلاب یا شاپور گرد روزگار شاپور اول دادهاند.
پس باید دید این جمله چیست و از کجا آمده؟آیا نامی ساختگی است؟یا آنکه پیشینهای دارد و در شناخت پیشینه آن پژوهش بایسته نگردیده است؟ این دشواری را محمدپور جریر طبری که کتاب تاریخ ارزنده خویش را پنجاه سال پس از کتاب حمزه تمام کرده است،بر ایمان روشن ساخته طبری آنجا که درباره پادشاهی شاپور اول سخن میگوید از جمله گفتهست: «پس آن ناحیه را شهرستانی کرد و آنرا«بهاز اندیو سابور»نامید و معنی جمله بهتر از انتاکیه است و شهر سابور همانست که آنرا جندی سابور میخوانند.
درست است که چنین رویدادی در تاریخ رخ نداده و ژولین نیز تا شهر شاپور گرد نیامده و از پشت تیسپون آغاز به پسروی بسوی کشور خود کرده (1)-مروج الذهب ج 1،ص 160(به تصویر صفحه مراجعه شود) شکل 5-دخمههای زردشتی در شمال شرقی شوشتراست،ولی این روایت نشان میدهد که شاپور دوم هنگام تاخت ژولین بعراق در شهر شاپور گرد بانتظار فرا رسیدن فرصت مناسب برای پادتاز(حمله متقابل) نشسته بوده است."