خلاصة:
مناطق ویژه ی اقتصادی در کشورهای مختلف به دنبال جذب سرمایه های خارجی، دریافت و ارتقای فنآوری، کسب دانش های مدیریتی، صادرات و صادرات مجدد برای کشور میزبان هستند. در ایران هم در برنامه های توسعه، ایجاد مناطق آزاد و ویژه یکی از راه های توسعه ی صنعتی سریع و گسترش صادرات تلقی شده است. مناطق ویژه ی اقتصادی انرژی، نوعی مناطق ویژه با تأکید بر بخش انرژی می باشند. در کشور ما، منطقه ویژه ی اقتصادی انرژی پارس جنوبی با سهم شش درصدی از ذخایر گاز دنیا، بزرگترین میدان گازی شناخته شده ی جهان است و موقعیت مناسبی برای جذب مشارکت سرمایه گذاران خارجی و فناوری روز و ترکیب آن با امکانات داخلی (توانمندی های ساخت داخل و نیروی انسانی متخصص و ماهر) را دارد. توسعه ی بهره برداری از میادین عظیم نفت و گاز در منطقه همراه با ایجاد و گسترش صنایع پایین دستی و وجود امکانات بازاریابی و عرضه ی محصولات فرآوری شده به بازارهای جهانی، نه تنها از وابستگی اقتصاد ملی به صادرات نفت خام می کاهد، بلکه درآمد ارزی بیشتر، ارزش افزوده بیشتر، ایجاد اشتغال مولد، توسعه مهارت های انسانی، جذب فنآوری و ... را در پی دارد. در این مقاله، بر اساس اطلاعات موجود و در قالب تحلیل سناریویی، ارزش فعلی خالص پروژه با نرخ های تنزیل واقعی 5 درصد ، 10 درصد ، 15 درصد و 20 درصد محاسبه شده است که با توجه به ارزش های فعلی خالص به دست آمده، پروژه دارای توجیه اقتصادی می باشد. معیارهای مکمل دیگری چون نرخ بازده داخلی و نسبت درآمد به هزینه هم مورد محاسبه قرار گرفته و با توجه به نرخ تنزیل واقعی 5 درصد توجیه اقتصادی پروژه تأیید شده است.
ملخص الجهاز:
"دریک تعریف، منطقه ویژه اقتصادی عبارت از محدوده جغرافیایی مشخصی در مبادی ورودی یا داخل کشور است که در آن منطقه به منظور پشتیبانی از تولید و همچنین تامین کالاها برای مصارف داخلی کشور، توسعه ی صادرات غیر نفتی و ایجاد تحرک در اقتصاد منطقه ای، کلیه نیازهای وارداتی صنایع و جامعه، فارغ از شمول مقررات اداری حاکم بر گمرکات کشور یا محدودیت زمانی برای نگهداری و نیز بدون محدودیت خرید ارز، تحت شرایطی مطمئن و آسان توسط فروشندگان و تولید کنندگان خارجی فراهم می شوند؛ کالاها برای تولید و تجارت به آن مناطق وارد می شود تا پس از تولید ثانویه، پردازش یا حتی ترانزیت، آماده صدور به سرزمین اصلی یا دیگر کشورها با ساده ترین تشریفات و در کمترین زمان گردد.
به طور کلی اهداف مناطق آزاد و ویژه در ایران را می توان این گونه بر شمرد (موسسه ی مطالعات و پژوهش های بازرگانی، 1368): 1- حضور فعال ایران در منطقه ی خلیج فارس و حوزه ی خزر؛ 2- کم کردن محدودیت های بازرگانی و بسط تجارت خارجی؛ 3- کمک به تحقق هدف صادرات غیر نفتی و ایجاد تحرک در اقتصادهای منطقه ای؛ 4- کمک به رهایی اقتصاد کشور از اتکا به درآمد تک محصولی؛ 5- ایجاد اشتغال در بخش های مختلف اقتصادی؛ 6- کمک به اجرای برنامه های توسعه اجتماعی، فرهنگی در مناطق محروم از طریق استفاده از امکانات بالقوه منطقه برای پیشرفت و توسعه ی منطقه ای؛ 7- جلوگیری از مهاجرت و تشویق اهالی به استقرار در این مناطق؛ 8- جذب سرمایه های سرگردان؛ 9- خودکفایی اقتصادی در سطح مناطق و کاهش هزینه های دولت در رابطه با مسائل رفاهی و عمرانی و خدماتی."