ملخص الجهاز:
"بازرگان ایرانی بیتی از شاهنامه را برای نوشتن یادگاری انتخاب میکند و این نشان میدهد که شاهنامه را تنها شاعران و نویسندگان و دبیران و استادان و دانشجویان نمیخواندند، بلکه طبقات مختلف مردم با این کتاب آشنا بوده و یا دستکم ابیاتی از آن را از دیگران شنیده و -------------- (1)-این سند امروزه در موزهء قدیم شهر کیوتوی ژاپن محفوظ است؛نک.
فردوسی از این رویداد تصویری جاندار به دست داده است: بزرگان و با دانش آزادگان نبشتند یکسر همه رایگان نشسته نظاره من از دورشان تو گفتی بدم پیش مزدورشان جز احسنت ازیشان نبد بهرهام بکفت اندر احسنتشان زهرهام1 جالب اینجاست که شاعر ما درحالیکه هنوز سرایش شاهنامه را به پایان نرسانده بود، کاملا اطمینان داشت که ایرانیان نتیجهء کوششهای سی سالهاش را برای احیای هویت ایرانی ارج مینهند و بر روی چشم میگذارند: چو این نامور آید به بن ز من روی کشور شود پرسخن از آن پس نمیرم که من زندهام که تخم سخن من پراکندهام2 شواهد بسیاری وجود دارد که نشان میدهد شاهنامه نه تنها در دربارها،بلکه چنانکه فردوسی خود پیشبینی کرده بود،در سراسر ایران در محافل مختلف کتابت و خوانده میشده است.
گذشته از این باقی ماندن بیش از هزار نسخهء خطی از شاهنامه که در کتابخانههای مختلف کشورهای جهان نگهداری میشود، گواه آن است که نه تنها درباریان،بلکه بسیاری از خانوادههای ایرانی که توان مالی داشتند، نسخهای از شاهنامه برای خود فراهم میکردند."