ملخص الجهاز:
"از آنجایی که در بسیاری از موارد این نوشتهها کوتاه و دربرگیرنده مواد زبانی اندکی است؛آنچه مار ار با باورهای دینی و کیش و آیین ایرانیان روزگار باستان پیوند میدهد تصاویر و نگارههای با جا مانده از هزارههای دور است.
در میان ادیان و فرقههای مذهبی ایران باستان،مانوی تنها آیینی است که با بهرهگیری از زبان تصویر در کنار نوشتههای دینی اندیشههای نوین خویش را ترویج و انتشار داد.
آنچه مانویت را از دیگر ادیان متمایز میکرد، نخست-التقاطی بودن این آیین و دیگری شیوههایی بود که مانی و پیروانش برای ترویج دین خویش برگزیدند.
همچنان که دین مانی التقاطی از ادیان پیشین بود،هنر مانویان نیز نشانههای از تأثیرپذیری هنری را در خود داشت.
5بدین ترتیب هنر مانوی با اتکا به این سرچشمهها شکل گرفت و به تدریج اعتلا پیدا کرد تا اینکه مکتب هنری مانویان بر مشرق زمین سیطره یافت و بر هنر سرزمینهای مجاور سایه افکند.
در تصاویر مانی این فصل در پرانتز قرار دارد؛زیرا،مانی سعی در خلق یک اثر هنری صرف از دیدگاه زیباییشناسانه هنر نبوده است.
حتی بعد از مرگ وی نیز،در معابد مانوی،پیروان این آیین نقاشی را در کنار دیگر تعالیم دینی با جدیت میآموختند و بدین گونه هنر مانی محافظت میشد و به حیات خود ادامه میداد.
(چنان که میدانیم مانی پیامبری ایرانی بود که در بابل زاده شد)بنابراین جامعهگرایی مانی در تصاویر و نقاشیهای او نیز نمود پیدا کرده است.
از مجموعه تصاویر خلق شده توسط مانی و پیروانش،آنچه از گزند روزگار در امان مانده،گنجینهای ارزشمند است که مخاطب مشتاق را به کشف و شهود معنوی دعوت کرده و به تعمق در ژرفای متن وا میدارد."