ملخص الجهاز:
"بازخوانی اندیشه سیاسی در ترکیه رؤیای پان ترکیسم نبی اله روحی مقدمه پان ترکیسم به عنوان یک ایدئولوژی ملیگرا و جنبش سیاسی فرهنگی در قرن نوزدهم توسط روشنفکران عثمانی(ترکیه)که تحت تأثیر ناسیونالیسم غربی قرار گرفته بودند،پا به عرصه وجود گذاشت.
با این وجود ترکیه برای ترویج ترکگرایی و معرفی این کشور به عنوان الگوی موفق دموکراسی،غیر مذهبی و مبتنی بر نظام سرمایهداری اقتصاد بازار،سیاستها و برنامههای فرهنگی و آموزشی ویژهای را در منطقه آسیای مرکزی و قفقاز در پیش گرفته است.
51علیرغم این شواهد،شرقشناسان غربی که اندیشه پان ترکیسم و پان تورانیسم را مطرح کردند و همچنین طرفدارانشان در عثمانی،جمهوری ترکیه و جمهوری آذربایجان،توران را از مفهوم تاریخی و اصلی خود خارج کرده و در خدمت یک هدف سیاسی مشخص قرار دادند.
81 یکی از اهداف عمده یورش عثمانی به آذربایجان ایران در سال 5191 کمک به پان ترکهای قفقاز برای کسب استقلال و نیز تشکیل محافل پان ترکی در آذربایجان ایران بود.
علاوه بر این،طرفداران و مشوقان نظریه پان ترکی در اتحاد جماهیر شوروی تلاش کردند تا مفاهیمی چون آذربایجان واحد را به عنوان یک واقعیت تاریخی مطرح کنند،اما واقعیت این است که چنین موجودیتی هرگز در گذشته وجود نداشته است و موجودیتی تخیلی بیش نیست که بیشتر ساخته و پرداخته شورویها در قرن بیستم بوده است.
از جمله این عوامل میتوان به بیتوجهی آشکار آذربایجانیهای ایران به این شعارهای سیاسی و همچنین این واقعیت اشاره کرد که تودههای جمهوری آذربایجان به هویت اسلامی خود علاقه خاطر نشان دادند،چرا که نخبگان سیاسی در باکو نگران این مسئله بودند که درخواستهای سیاسی و قومی آنها نتیجه برعکس دهد."